اینده روحانی: دولت ازادیخواه مقتدر و توسعه گرا
پاسخ های محمد قوچانی به پرسش مجله مثلث
دوستان مجله مثلث از من خواسته تا اثر توافق هسته ای بر دولت روحانی را بررسی کنم ؛با این پیش فرض که این دولت در شرایط پسا توافق به سوی اقتدارگرایی حرکت میکند که این در واقع دلواپسی اصلی برخی اصولگرایان از اینده روحانی و سر مخالفت انان با اصل توافق است. اصولگرایان تندرو که تا چهار ماه قبل فکر می کردند روحانی اولین رییس جمهور تک دوره ای ایران خواهد شد و با شکست مذاکرات دولت را به اصولگرایان واگذار خواهد کرد، اکنون با دولت و رییس جمهوری مواجه اند که امضایش پای توافق قرن است و حداقل تا یک دهه اینده ساختمان کشور بر اساس سنگ بنایی بالا خواهد رفت که بی یا با روحانی ،او معمارش بوده است و ملت ایران و جامعه جهانی هر گونه انحراف و تغییر بنا در این سازه حقوق بین الملل را از چشم مخالفان و حریفان روحانی خواهد دید و این خود یکی از رازهای بقای روحانی خواهد بود که هیچ ملتی در میانه یک عهدنامه بین المللی با امضای شورای امنیت ملل متحد دولتش را عوض نمیکند.
اینکه نه تنها در انتخابات سال 1396 که در دورنمای نهاد انتخابات ، سایه روحانی بر سر اصولگرایان خواهد بود و حتی پس از او ذخیره ای مانند محمد جواد ظریف در انتخابات سال 1400 اینده اصولگرایان را تهدید خواهد کرد، خواب و خوراک را از ایشان میگیرد.
نکته دردناک تر میل روحانی به اقتدار سیاسی است. روحانی تنها یک حقوقدان یا دیپلمات نیست. او 16 سال دبیر شورای امنیت ملی بوده و خوب می داند که چگونه با نیروهای امنیتی برخورد امنیتی بکند. روحانی اقتدارگرا نیست، اما مقتدر هست. دولت او با شکل گیری یک مجلس همسو ترمیم شود قطعا از محافظه کاری کنونی بدر می اید و به اقتدار خواهی میل میکند. اقتدار گرایی در ادبیات علوم سیاسی نه استبداد خواهی یا دیکتاتور مابی که به معنای اعمال "قدرت مشروع" از سوی دولت منتخب ملت است. در واقع هم اکنون با وجود این مجلس، دولت روحانی در ورطه احتیاط افتاده و جز شخص رییس جمهور در هیچ وزارتخانه ای اقتدار به چشم نمی خورد و حتی اقتدار ظریف مستظهر به حمایت و تمرکز شخص رییس جمهور است. این دولت محافظه کار با اندکی ترمیم در سال اینده و به خصوص سال 1396 به دولتی مقتدر تبدیل میشود.
اراده روحانی بر تغییرات جدی در عرصه عمومی ایران فراتر از دو جناح اصلاح طلب و اصولگراست. روحانی در پاره ای امور مانند اقتصاد سیاسی و سیاست خارجی باورهایی بسیار مدرن تر از اصلاح طلبان دارد که اگر خود را از دست بورکراتهای اقتصادی رها کند، شگفتی افرین خواهد شد. در حوزه فرهنگ و سیاست داخلی البته تغییرات روحانی کنترل شده اما بنیادین خواهد بود. او ارایش قوا را عوض می کند و نظم طبقاتی را بر هم می زند .
به نظرم در افق ایران 1400 روحانی به عنوان اخرین حلقه از نسل اول مدیران انقلاب، جمهوری اسلامی را به نسل دوم و سوم مدیران نظام تحویل می دهد که سیمای نظام را به صورت حقیقی متحول می کنند، نه در اعراض از اساس ان که در توسعه و تعالی اصول و ارزشهای انقلاب اسلامی... در داقع این روحانی است که نهضت را به نظام تبدیل میکند. این تغییر مدیریتی البته بیش از انکه محصول روحانی باشد، محصول گذار تاریخی ای است که محتوم است و روحانی کارگزار و مظهر گذار به ان است.
نظریه پردازان توسعه می گویند اولین شرط توسعه اجماع حاکمیت در ضرورت توسعه است. این اجماع در دوران خاتمی و احمدی نژاد هر بار به یک علت مفقود بود. هنر روحانی خلق این اجماع است و نماد ان در این روزها اتفاقا نه فقط همسویی خاتمی و هاشمی و حتی ناطق نوری که پیوستن شتابناک و شگفت انگیز علی لاریجانی به این اجماع ملی است. در بریتانیا تنها زمانی مشروطیت به نتیجه رسید که نه تنها ویگ ها (حزب لیبرال) که توری ها (حزب محافظه کار) به روند اصلاحات پیوستند و این هنر بزرگ روحانی است که پس از ورود راست مدرن به حاکمیت، راست محافظه کار را هم به اتحاد با ان جذب کرده است، در حالی که اتحاد با چپ مدرن به رهبری خاتمی را هم فرو نمی گذارد. روحانی خردمندتر از ان است که این ائتلاف از خاتمی تا لاریجانی را از دست بدهد و تنها نقطه کانونی این ائتلاف خود روحانی است. به رفتارهای ولایتی و عارف بنگرید ! با وجود کمک های بی دریغ انان به روحانی، هر دو انقدر خردمند و البته واقع بین هستند که خود را در عرض رییس جمهور قرار ندهند. حتی لاریجانی این شایعه شیرین را به صورتی هدفمند از زبان مخالفان خود پشت تریبون مجلس تکرار می کند که هاشمی و روحانی، لاریجانی را رییس مجلس کرده اند و لابد رییس مجلس اینده هم خواهند کرد!!!
اینها همه نشان از صف بندی های اینده و تغییر ماهوی ارایش قوا دارد. ارایش تازه قوا که به روحانی اجازه میدهد بگوید "اجازه نمی دهد "که دلواپسان امید ملت را ناامید کنند و هرچه 9 دی توهین و کیهان تهدید کند بی اثر است.
