سفرهای نوروزی: کلات نادری ایستگاهی برای سیر و سیاحت در تاریخ و طبیعت کلات شهرستانی است در شمال شرقی استان خراسان رضوی، مرکز این شهرستان، شهر کبود گنبد است؛کلات به نام نادر شاه رقم خورده است، این شهر که در میان کوه‌های هزارمسجد قرار گرفته است و از مشهد تا آن، 145 کیلومتر جاده کوهستانی اما پر از زیبایی است.
این شهر، 
از شمال به وسیله تپه ماهورهای نسبتاً پست به طول 180 کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است. ازجنوب به کوه هزارمسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می‌شود.
کلات در لغت به معنی «آبادی و زیستگاه بر فراز کوه» است و همان‌گونه که از نامش پیداست، این منطقه هویتش را از نادر می‌گیرد و فراز و فرودهای تاریخی‌اش را با نادر تجربه کرده است.
هنگامی که نادرشاه افشار در خراسان به حکومت رسید، ایران با آسیب جدی ضعف حکومت مرکزی روبه‌رو بود، اما نادر نه‌تنها این اتحاد را برای ایرانیان به ارمغان آورد بلکه مهاجمان ایران را نیز به عقب راند و کشورگشایی‌اش را تا هندوستان ادامه داد.
نادر شاه افشار دستور ساخت کاخی را در کلات نادری داد که هم‌اکنون به عمارت خورشید یا کاخ خورشید مشهور است، او ظاهرا از این کاخ به عنوان محلی برای حفاظت از گنجینه نادر استفاده می کرده است.
این کاخ تا پایان عمر نادر نیز نیمه کاره ماند،اما با همین شرایط در مدت زمان حکومت نادر مورد استفاده قرار می گرفت.
کلات، راز نفوذ ناپذیری نادر شاه افشارسرزمین کلات باتوجه به این که در میان کوه قرار گرفته، به سرزمین دژهای نفوذناپذیرشهرت دارد و دلیل انتخاب کلات توسط نادر نیز همین نفوذناپذیری آن بوده است.
به عبارت بهتر کاخ خورشید، کاخ و گنجینه گنج‌های نادر بوده است، تخت طاووس، الماس کوه نور، الماس دریای نور و گنج‌های حاصل از جهانگشایی او به هندوستان که فراوانی آن و گرانبهایی‌اش در تاریخ شهره عام است تا جایی که می‌گویند نادر هنگامی که هند را فتح کرد و اهانت کنندگان به ایرانیان را به دار مجازات آویخت در برابر دریافت کلید گنجینه هندیان پذیرفت که حکمرانی را از حاکم هند سلب نکند و او حاکم هند بماند.
او سپس گنجینه‌ای آنچنان ارزشمند با خود به ایران آورد که تا 3 سال تمام ایرانیان از پرداخت مالیات معاف شدند و هنوز نیز این جواهرات موجب افتخار ایرانیان است.
کاخ خورشید، بنایی 3 طبقه است که اسرای هندی آن را بنا کردند. این کاخ مجموعا 12 اتاق دارد که داخل هراتاق تزییناتی از نقاشی و گچبری دیده می‌شود.
در میان این تزیینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز به چشم می‌خورد. در وسط این بنای 8 ضلعی، برج‌های استوانه‌ای‌مانند در دوطبقه قرار دارد که محل اقامت شاه و خانواده‌اش بوده‌است.
زیبایی این کاخ بیشتر در آرایش نمای خارجی کنگره‌دار ساختمان است که در آن معماری مغولی هندی به چشم می‌خورد. داخل اتاق‌ها با نقاشی و گچبری تزیین شده‌اند.
در وسط این بنا نیز از سطح پشت‌بام برجی مدور با ترکهای شبیه نیم ستون معروف به خیاری احداث شده است. کاخ خورشید در طول زمان، دچار آسیب‌های فراوانی شد ازجمله این که هم‌اکنون ارتفاع بنای 25 متری آن به 20متر کاهش پیدا کرده و طبقه سوم آن به شکل مخروبه درآمده است.
در میان منظره دلفریب کلات، آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کند، گنبد فیروزه‌ای رنگ مسجدی است که درست در محور قصر خورشید و چشم در چشم آن جای گرفته است. مسجد به صفت گنبد زیبایش کبود گنبد خوانده می‌شود.
یادگاری است از دوره سلجوقیان ( سده پنجم و ششم هجری ) و شاهدی است بر اهمیت و آبادانی کلات درآن روزگار. این مسجد بعدها، یک بار در زمان نادرشاه و یک بار در زمان فتحعلیشاه قاجارمرمت شد و امروز زیر گنبد بلند خویش، جسم پاک شهیدان کلات را درآغوش کشیده است.
بعداز این دو بنای فاخر، سومین اثر تاریخی بزرگ در کلات، بند نادری است که گرچه نام خویش را مثل خیلی از داشته‌های کلات از فاتح هندوستان گرفته، اما احتمالا او فقط مرمتگرش بوده، نه سازنده‌اش.
قره سو آبشاری دیدنی در دل کوه های هزار مسجداگر کلات را برای تعطیلات عید انتخاب کردید حتما سری هم به آبشار قره‌سو در جنوب غربی شهرستان کلات نادری بزنید که آب و هوایی خنک و ییلاقی دارد.
آب قره‌سو، آب گوارایی است تا جایی که حتی نادر به سبب این که از کیفیت آب کلات
رضایت نداشته است، دستور می‌دهد آب کاخ را از قره‌سو تامین کنند.
قره‌سو در 10 کیلومتری جنوب غربی کلات نادری واقع شده و در دل پیچ وخم‌های خود 8 آبشار زیبا را جای داده است.
بند نادری یادگار مهندسی دیروز ایران بند نادری هم یکی دیگر از دیدنی های این منطقه است. سدی آجری که مردم بومی ساخت آن را به نادرشاه افشار نسبت می‌دهند، اما برخی محققان نیز ساخت آن را متعلق به گورکانیان می‌دانند.
ارتوکند بهشت گمشده کلات اما جالب تر از همه دیدنی تر منطقه اورتکند
است که به بهشت گمشده مشهور است، این منطقه جاده مناسبی ندارد و چند کیلومتر آن خاکی است.
این جاده از کیلومتر 105 جاده مشهد به کلات جدا می‌شود و پس از آن باید حدود
22 کیلومتر پیش رفت. تفرجگاه اورتکند علاوه بر ییلاقی بودن، آب فراوان و کوه‌های سر
به فلک کشیده و غاری آبی دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست.
غیر از این‌ها باید از برج و باروی کلات نام برد که پیش از دوره نادروجود داشته و به
دستور او تجدید ساختمان شده است. پایین برج و بارو و مشرف به دربند ارغونشاه کتیبه‌ای ناتمام به زبان ترکی وجود دارد که از صفات داشته و نداشته نادر می‌گوید.
در روستای خشت در 13 کیلومتری کلات نیز استحکامات و آب انبارهای روستای خشت خودنمایی می‌کنند که باز از دوره نادر باقی مانده اند.
اثردیگر، یک رشته لوله سنگی است که آب شیرین نهر قره سو را از 12 کیلومتری کلات به شهرمی‌آورده است و حالا جز تکه‌هایی از آن باقی نیست. هوش سرشاری نمی‌خواهد که آدم حدس بزند این یکی هم از روزگار نادر به جا مانده است.
بهار قله زو را از دست ندهید یکی از زیباترین مناطق کلات نادر روستای قله زو می باشد که در داخل دژ کلات ودر۱۸ کیلومترشهر کلات نادر است .در انتهای شهر کلات بعد از اینکه به پل فلزی می رسیم راه سمت راست به طرف قله زو می رود قبل از روستای قله زو و دره های آن روستای آقداش می باشد.بهاراین منطقه سرسبزو زیباست . البته راه آن هنوز خاکی است.
