معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: پایگاه پژوهشی سایت موزه بندیان شهرستان درگز با هدف پیگیری ثبت جهانی این اثر مستقر و فعال شده است.
این اداره کل روز یکشنبه به نقل از محمد رکنی گزارش داد: این پایگاه پژوهشی با هدف آماده سازی هرچه بیشتر محوطه تاریخی بندیان برای ثبت نهایی و قطعی در فهرست جهانی یونسکو راه اندازی شده است.
محوطه باستانی بندیان در شهرستان درگز، در استان خراسان رضوی ایرانه و شامل بزرگ ترین گچ بری یافت شده از دوران ساسانیه. دلیل نام گذاریش هم بندیه که تو این ناحیه قرار گرفته. اهمیت گچ بری های بندیان نه به خاطر طولانی بودن، بلکه به خاطر محتواشه. این گچ بری ها بیش از ۱۰۰ متر مربع وسعت داره و بخش مهمی از تاریخ دوره بهرام گور را به تصویر کشیده. گچ بری های داخل تالار آتشکده، پادشاهی بهرام گور و غلبه وی بر پادشاه هپتالی ها، قوم مهاجم شمال خراسان، را به تصویر کشیده اند. گچ بری های بجا مانده از دوره ساسانی، عموماً جنبه تزیینی یا تک چهره دارند. در حالی که آثار نقش شده بر دیوار آتشکده بندیان، ورق هایی از تاریخ این دوره به شمار می روند. مجموعه آثار بندیان درگز، علاوه بر آتشکده، کارگاه صنعتی، سازه ای وسیع با کاربری احتمالی مذهبی و حکومتی و برج خاموشی به عنوان راهنمای مسافرین را نیز شامل می شود.
یک آتشکده زیبای ساسانی به همراه برج خاموشی در منطقه بندیان در گز مشاهده شده و در سالهای اخیر حفاری در آنجا صورت گرفته. برج خاموشی محل تدفین زرتشتیان، به شکل استوانه با ارتفاع سه متر و قطرحدودی ۲۰ مترمی باشد. در آتشکده گچکاریهای نفیس زیبایی از دوره ساسانیان بر جا مانده که موضوعات آن عبارتند از پیروزی بهرام پنجم بر پادشاه هپتالیان، مراسم مذهبی در حضور آناهیتا ، معرفی افراد به شاه ، صحنه ضیافت تاج بخشی به شاه. درون آتشکده آتشدانی زیبا یافت شده و پنج کتیبه به خط پهلوی در محراب آن قرار داشته است. حفاریهای این منطقه در سال ۱۳۷۳ آغاز شد. گچ بریها مربوط به سال ۴۲۵میلادی زمان سلطنت بهرام پنجم است که در تاریخ طبری نیز از آن یاد شده.
قلعه تاریخی نساء: اطلاعاتی تاریخی در مورد قلعه مشهور نساء که معمولا برای کسانی که در مورد شهرستان درگز و اطراف آن تحقیق می کنند این نام بارها به گوش خورده است. در آینده بیشتر و مفصلتر به نساء و پیوستگی تاریخی اش با درگز خواهیم نوشت
این در حالی است که اگر چه فرهنگ یونانی در دوره هلنی نزد مردم خاورمیانه مقبولیت قابل توجهی پیدا کرده بود، اما در دوره اشکانیان شاهد احیای فرهنگ ایرانی در مذهب، هنر و حتی پوشاک هستیم.
“مقصد” کارشناس دفتر منطقه حفاظت شده قلعه نسا در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری فارس در خصوص ویژگی‌های منحصر بفرد این منطقه می‌گوید، در طول دهه‌های اخیر که این منطقه توسط باستان شناسان بنام کشورهای مختلف مورد کاوش قرار گرفته است، به اذعان کارشناسان باارزش ترین مجموعه کشف شده مربوط به ریتونهای متعددی است که از دوره حکمرانی اشکانیان در این منطقه بدست آمده است.
این گنجینه در ساختمانی مربع شکل کشف شد که آرامگاه بزرگان اشکانی بوده و از قرن دوم و سوم پیش از میلاد تا قرن اول پس از میلاد آنرا ساختهاند.
این محقق تاریخی در توضیح چگونگی کشف ریتون‌ها چنین اظهار داشت که پس از مرگ پادشاهان و بزرگان اشکانی هر فرد را درون اتاقی دفن میکردند و اتاق او را پر از اجناس گرانبها میکردند و در اتاق را برای همیشه می‌بستند. نفر بعدی را در اتاقی کنار آن دفن میکردند و این شیوه دفن سه قرن به طول انجامید تا اینکه از انتهای قرن اول پس از میلاد دیگر کسی را در این محل دفن نکردند.
وی افزود، ۲۰۰ سال پس از پایان این شیوه دفن پادشاهان، مقبره های اشکانی در قرن سوم پس از میلاد به طور وحشیانه‌ای مورد غارت قرار گرفت و ریتونهای بسیاری از بین رفت اما تعدادی از آنها که باقی ماند، اکنون گرچه پوسیدگی بسیاری یافته است و حتی با وزش بادی هم از هم می‌پاشد اما قدمت تاریخی آن و تصاویر خدایان و حیوانات افسانه‌ای، جلوه‌ای از عظمت آن دوران تاریخی را به رخ می‌کشد و عظمت گنجینه تاریخی قلعه نسا را نمایش می‌دهد.
این کارشناس فرهنگی تاکید کرد، بنابر اطلاعات تاریخی در دوران پارت‌های اشکانی قلعه نسا توسط آجر و به سبک و شیوه منحصر به فرد معماری ساخته شده است. اما از آنجایی که هیچ کارگاهی برای تولید مصالح در اطراف قلعه نسا کشف نشده است، به نظر می‌رسد مصالح از طریق جاده ابریشم و دیگر نقاط جهان به این منطقه آورده شده است که این خود نشان از مراودات اقتصادی بزرگ در آن دوره نیز بوده است.
مقصد با اشاره به اینکه تاکنون تنها ۳۰ درصد منطقه مورد کاوش باستانشناسان قرار گرفته است، افزود: اولین عملیات کاوشگری باستان شناسی در قلعه نسا را “میخائیل ماسون” مورخ و باستان شناس مشهور روسی و بعد از وی “وادیم ماسون” پسر وی و سپس باستانشناسان خارجی به ویژه ایتالیایی، فرانسوی و آلمانی انجام داده و این طرح‌ها هم اکنون نیز در قالب ماموریت‌های باستانشناسی مشترک در حال ادامه است.
گفتنی است، سازمان یونسکو در سال ۱۹۹۹میلادی آثار تاریخی مرو قدیم در جنوب ترکمنستان را به ثبت جهانی رساند و ما نیز در ۲ قسمت به معرفی کامل آن پرداختیم. همچنین در سال ۲۰۰۵میلادی نیز آثار تاریخی “کهنه‌اورگنج” در شمال ترکمنستان در فهرست میراث فرهنگی سازمان یونسکو ثبت شده است که در گزارشات بعدی به سراغ معرفی این منطقه نیز خواهیم رفت.
