مثلهای ترکی درگز
جمعه, ۶ بهمن ۱۳۹۱، ۰۷:۱۶ ب.ظ
آباد اوْلسون خال خال، بیری یاتار بیری قالخار.
Abad olsun xalxal biri yatar biri qalxar.
آباد باشد خلخال، یکی می خوابد یکی بیدار می شود. وصف محلی که همیشه تعدادی بیدارند وشلوغ است.
آبروی سوودی، تؤکیلسه ییغیلمز.
Abruy sudi tökilsə yiğilməz.
آبرو مانند آب است که اگر بریزد جمع کردن نتوان. در حفظ آبرو کوشا باشید.
آبروًیئنی یئتدی، حیاسینی بؤلینه باغله تدی.( آبروسینی یئییب، حیاسینده بؤلینه باغلییوب)
Abrüyeni yetdi həyasini bölinə bağlətdi.
آبرویش را خورده و حیایش را به کمرش بسته. آدم پر روئی است واز رو نمی رود.
آبرویی یی اؤز الئیده ساخله.(آبرییوو اؤز الینده ساخلا)
Abruyiyi öz əleydə saxlə.
آبرویت را دست خودت نگهدار.حفظ آبرو مهم است.
آبی دوْنیم پاریللر، باغیر ساغیم قوریللر.( آبی دوْنیم پاریلدار، باغیر ساغیم قوْریلدار)
Abi donim parillar bağir sağim qurillar.
ظاهرم بسیار آراسته و زیباست ولی شکممم از گرسنگی قارو قور می کند.پز عالی جیب خالی.
آپار قوْی کوٌزه نئی آغزینده سووی نی ایچ.( آپار قوْی کوٌزه نین آغزیندا سویونی ایچ)
apar qoy küzaney ağzinda suvini iç.
بگذار در کوزه وآبش را بخور. طلبت را نمی دهم سندت ارزشی ندارد.
آت آلمه میش آخورونی دوٌزه ته دی.( آت آلماایش آخورونی دوٌزه تیر)
At alməmiş axurini düzətədi.
اسب نخریده آخورش را درست می کند. تا کاری نکرده ای به فکر کار پسین مباش.
آت اؤزگه نئی گؤت اؤزگه نئی چاپ تا چاپه ی.( آت آیری سینین، گؤت ده آیری سینین چاپ تا چاپک)
at özganey göt özganey çap ta çapəy.
اسب مال مردم است و کون هم مال مردم، پس تا می توانی اسب را بتازان.
به کسانی گفته می شود که بدون رعایت قانون از بیت المال سوء استفاده می کنند.
آت اوْلنده میدان اوْلمز، میدان اوْلنده آت .
at olandə meydan olməz meydan olandə at.
وقتی اسب داری میدان نیست ووقتی میدان هست اسب نداری. بیان بی وفائی وناساگاری دنیا.
دندان داری نان نداری، نان داری دندان نداری. یعنی: چرخ روزگار به مراد دل نمی گردد.
آت اؤلنده ایتئی توْیی دی.(آت اؤلنده ایتین توْیودی)
At öləndə itey toyidi.
مرگ اسب برای سگ جشن وعروسی است.شکمی از عزا در می آورد.
آت بیلر میدان قدرینی ائششکه میدان یاراشمز
مرد بیلر مئهمان قدرینی نا مرده مئهمان یاراشمز
At bilər meydan qədrini eşşəkə meydan yaraşməz
Mərd bilər mehman qədrini namərdə mehman yaraşməz
اسب میداند قدر میدان را میدان زیبنده الاغ نیست
مرد میداند قدر وارزش مهمان را مهمان زیبنده نا مرد نیست
از این مثل در باره مهمان نوازی استفاده می شود.
آتدن دوٌشیب ائششه یه مینماق. ( آتدن دوٌشمک ائشکه مینمک )
Atdən düşib eşşəyə minmaq.
از اسب پیاده شدن وبه الاغ سوار شدن. از مقامی بالا به جایگاهی پائین تر نزول کردن.
آتدن دوٌشیب بن، آددن دوٌشمب بن.
Atdən düşibbən addən düşməb bən.
از اسب پیاده شده ام ولی از نام نه. علیرغم اینکه در فقر وتنگدستی زندگی می کنم ولی بزرگی تبار و انسانیت خود را از دست نداده ام.
آتدن دوٌ شئب بن، اصل ونسب دن دوٌ ش مب بن .
Atdən düşibbən əslo nəsəbdən düşməbbən.
درست است که از اسب پیاده شده ام ولی از اصل و نسب نیفتاده ام .
اطلس اگر خوار شود پاپیچ چاروادار نمی شود . اطلس کهنه می شود اما پاتابه نمی شود.
آت قاچدی پالان دوٌشدی.
At qaçdi palan düşdi.
اسب در رفت و پالانش افتاد. ازکوره در رفت . به سختی عصبانی و خشمگین شد.
آتکیمکیدی میننکی.
At kimkidi minənki.
اسب مال کیست مال کسی که سوارش است..
آت کیمکیدی میننکی، دوْن کیمکیدی گیینکی.
( آت کیمیندی مینه نین، آرخالیق کیمیندی گییه نین)
At kimkidi minənki don kimkidi giyənki.
اسب مال کیست مال کسی که سوارش است و لباس مال کسی که آنرا پوشیده.
آت گؤره نده آخسئیدی، سوو گؤره نده، سوسسئق اوْله دی.
( آت گؤرنده آخسئییر، سو گؤرنده سوسوق اوْلور)
At görəndə axseydi su görəndə suseq olədi.
وقتی اسب می بیند می لنگدو وقتی آب می بیند تشنه می شود. هرچه ببیند هوس می کند. بچه صفت است.
آتلنماق.( آتلنمک)
Atlənmaq
راهی شدن. برای انجام کاری حرکت کردن.
آتلی پیاده دن خبری یوْخدی.
Atli peyadədən xəbəri yoxdi.
سواره از حال و وضع پیاده خبر ندارد.
آتلی پیاده دن خبری یوْخدی، توْخ آجدن.(..................توْخ آجدان)
Atli peyadədən xəbəri yoxdi tox acdən.
پیاده از سواره خبر ندارد سیر از گرسنه.
آتلی نی آتدان ائندیرر.
Atlini atdan endirər.
سواره را از اسب پیاده می کند. بسیار شرور است.
آت مینن آتدن ییخیلر .(آت مینن آتدان ییخیلر)
At minən atdən yixilər.
اسب سوار از اسب می افتد . احتمال زمین خوردن سوار کار هست . املاء نا نوشته غلط ندارد. کوزه در راه آبکشی می شکند.
آت مینه نی نی تانئیدی.( آت مینه نینی تانی ییر)
At minənini taneydi.
اسب سوارِ خود را می شناسد. زیر دستان به میزان لیاقت و تسلط کار فرمایان خود آگاهند.
آت نن قتیر دعوا ائدللر اورتده ائششه یئی ایاغی سینر.
(آت نن قاتیر ساواشاللار آرادا ائشکین ایاغی سینر)
Atnən qətir dəva edəllər ortədə eşşəyey əyaği sinər.
اسب وقاطر جنگ می کنند در میان پای الاغ می شکند. اسب و استر جنگ می کنند مورچه له می شود.
قدرتمندان با هم مبارزه می کنند در میان ضعفا پایمال می شوند.
آته اوْلمئین آته قدرینی بیلمز.
Atə olmeyən atə qədrini bilməz.
کسی که پدر نشده قدر پدر را نمی داند. قدر مادر داند آنکس کو خودش مادر شود.
آته اوْلمئین آته قدرینی بیلمز ننه اوْلمئین ننه قدرینی.
Atə olmeyən atə qədrini bilməz nənə olmeyən nənə qədrini.
کسیکه پدر نشده قدر پدر را نمی داند و کسیکه مادر نشده قدر مادر را نمی داند.
قدر مادر داند آنکس کو خودش مادر شود. قدر بابا آنزمان دانی که خود بابا شوی.
آته تکین.( آتا کیمی)
Atə takin.
مثل پدر.
آته سوٌرفه سینئی اوٌستئنده اوْتئر متدی ).آتا سوٌرفه سینین اوٌستینده اوْتیر مئییب)
Atə sürfə siney üstendə otermətdi.
سر سفره پدرش ننشسته. آدم بی تربیتی است. ادب ندارد.
آته سین نن بیر توٌک بدنینده یوْخدی .( آتا سین نن بیر توٌک بدنینده یوْخدور)
Atə sinnən bir tük bədənində yoxdi.
یک مو از پدرش در بدنش نیست. پدرش آدم با غیرتی بود ولی فرزند نه.
آته سینی گؤرمئیدی دئیدی من خان من.(آتا سینی گؤرمیر دئییر من خانَم)
Atə sini görmeydi deydi mən xan mən.
پدرش رانمی بیند می گوید من خان هستم. آدم خود بزرگ بینی است.
آته سینئی باشی نئی قئممتینه دئیدی .( آتا سینین باشینین قیمه تینه دئییر)
Atə siney başiney qemmətinə deyei.
به نرخ سر پدرش می گوید. بی نهایت گرانفروش است.
آته قرخ یاشینده تعلیم وئرسی قیامت میدانینده چاپر.( آتا قیرخ یاشینده تعلیم وئرسن قیامت مئیدان دا چاپار)
Atə qirx yaşində təlim versəy qeyamət meydanində çapər.
به اسبی که در چهل سالگی تعلیم بدهند به درد میدان قیامت می خورد.
آته گؤرن اوْغول میدان آچر ، نه نه گؤرن قیز سوًرفه .
Atə görən oğol meydan açər nənə görən qiz surfə.
پسری که پدر دیده باشد در میدان جنگ از خود رشادت به خرج می دهد و دختری که مادر دیده باشد کدبانوی خوبی خواهد شد.
آته مینن آته سینه تانی مئیدی.( آتا مینن آتاسینی تانیمز)
Atə minən atə sini taniməeydi.
کسی که سوار اسب شده پدرش را نمی‌شناسد .غرور خاصی دارد.سواره از پیاده خبر ندارد.
آته نه نه تختی یاره ته بیله دیلر بختی یاره ته بیلمئیدیلر.(آتا آنا تختی یاراتا بیلللر، بختی یاراتا بیلمزلر)
Atə nənə təxti yarətəbilədilər bəxti yarətə bilmeydilər.
پدر ومادر تخت می بخشند ولی بخت را نمی توانند.
آته نه نه روشوتسیز دوْست دیلر.( آتا آنا.....................)
Atə nənə ruşvatsiz dostdilar.
پدر ومادر دوستان بی منتی هستند.
آته نه نه کیچی خودایدیلر .( آتا آنا کیچیک خودایدیلر)
Atə nənə kiçey xudaydilər.
پدر ومادر خدایان کوچکند. بیان مقام وجایگاه پدر ومادر.
آته ننه می آتدیم سنی توتدیم.( آتا آنامی آتدیم سنی توتدوم)
Atə nənəmi atdim səni tutdim.
پدر ومادرم را رها کردم وتورا گرفتم. به غیر از تو کسی را ندارم.
آته ننه نئی نفسی چاقانئی نفسینه بنددی .( آتا آنین نفسی اوشاقین نفسینه بنددی)
Atə nənəney nəfəsi çaqaney nəfəsinə bənddi.
نفس پدر ومادر به نفس بچه بسته است.
آته نئی چؤره یینی حرام ائتماق.)آتانین چؤره کینی حرام ائتمک)
Atəney çurəyini həram etmaq.
نان پدر را حرام کردن . به کسی گفته می شود که در انجام کار ها توانائی ندارد.
آته نئی چؤره یینی حلال ائتماق.(آتانین چؤره کینی حلال ائتمک)
Atəney çurəyini həlal etmaq.
نان پدر را حلال کردن. به کسی گفته می شود که در انجام کار ها توانائی دارد.
آته ی یاخچی، ننه ی یاخچی، بیزدن ال گوتر.(آتان یاخشی، ننه ن یاخشی بیزدن ال گؤتور)
Atəy yaxçi nənəy yaxçi bizdən əl gutər.
پدرت خوب مادرت خوب از سر ما دست بردار.
آتی آت ائندیره ر.
Ati at endirar.
اسب را اسب می تواند به زمین بزند. برای راضی کردن یک فرد باید افراد هم مسلک او فعالیت کنند.
آتی آتئی یا نینده باغْلسه ی رنگ لری بیر اولمه سه خوی لری بیر اولر.
(آتی آتین یانیندا باغلاسان رنگلری بیر اوْلماسا خوی لاری بیر اوْلار)
Ati atey yanində baqləsəy rəngləri bir olməsə xuyləri bir olər.
اسب را پیش اسب ببندی اگر رنگ‌هایشان یکی نشود، خوی وعاداتشان یکی خواهد شد .
اسب تازی گر ببندی در طویله پیش خر رنگشان همگون نگردد طبعشان همگون شود
آت یئرینه ائششه ی باغلمه.(آت یئرینه ائشک باغلاما)
At yerinə eşşəy baqləmə.
بجای اسب الاغ نبند. هر ستوری را اصطبلی دیگر است. لیاقت و استعداد افراد تفاوت دارد.
آتیمی هایئرده باغلئیئم ؟ گتیر دیلیمئی اوٌ ستئنده باغله.
(آتیمی هاردا باغلئییم؟ گتیر دیلیمین اوٌستینده باغلا)
Atimi hayerdə bağleyem gətir dilimey üstində bağlə.
اسبم را کجا ببندم؟ بیار روی زبانم ببند. به کسی که با یک تعارف خود را مهمان می کند می گویند.
آتئی اؤلیمی ایت چین توْیدی.( آتین اؤلیمی ایته توْیدی)
atey ölimi itçin toydi.
مرگ اسب برای سگ جشن وعروسی است.. از بین رفتن و فنا شدن یک شخص مایه استفاده دیگری است.
آتئی تپیشینه آت دؤزر.(آتین تپیشینه آت دؤزر)
atey tapeşina at dözar.
تحمل لگد اسب را فقط اسب دارد. رخش باید تا تن رستم کشد.
آتینی چاپئرتدی .
atini çapertdi.
اسبش را تازاند. از موقعتیکه داشت حد اکثر استفاده را کرد.
آتئی یئرینه ائششه ی باغله ماق.( آتین یئرینه ائشک باغلاما)
Atey yerinə eşşəy bağlamaq.
جای اسب خر بستن . بیان تفاوت ولیاقت ها واستعداد افراد.
آتئیه ائششه ی دئپ بن یا دؤوه یه کؤششه ی؟( آتووه ائشک دئمیشم یا ده وه وه کؤشک؟)
Ateyə eşşəy depbən ya dövəyə kuşşəy?.
به اسبت الاغ گفته ام یا به شترت کره شتر؟مگر به اسب شاه یابو گفته ام ؟ من که توهینی نکرده ام.
وقتی بیان مطلبی به کسی بر می خورد گفته می شود.
آتئیی چاپئرت .(آتووو چاپیرت)
atiye çapert.
اسبت را بتازان . حال که میدان دست تو است هر کار که می توانی بکن.
آج آدم داشم یئیدی .( آج آدام داشده یئیر)
Ac adəm daşəm yeydi.
آدم گرسنه سنگ هم می خورد . برای آدم گرسنه نان خالی پلو است. گرسنه را نان تهی کوفته است.
آج آدمی قورت یئمز.( آج آدامی قورد یئمز)
Ac adəmi qurt yemaz.
آدم گرسنه را گرگ نمی خورد. برهنه فارغ است از دزد و طرار . از آدم بی چیز و ندار ادعای طلب چه می کنی؟
آج آدمه قورّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّّی چؤر ه ی حالوادی.( آج آداما قورو چؤره ک حالوادیر)
Ac adəmə qurri çurəy halvadi.
برای آدم گرسنه نان خشک از حلوا هم شیرین تر است.
آج الینه گلنی یئیر ، توْخ دیلینه گلنی دئیر.
Ac əlinə gəlgni yeyər tox dilinə gələni deyər.
آدم گرسنه هرچه گیرش بیاید می خوردو آدم سیر هرچه بر زبانش بیاید می گوید، از گفتن حق یا ناحق ابا ئی ندارد.
آج ایت توْخ ایتئی گؤتینی یالئیدی.(آج ایت توْخ ایتین گؤتونو یالییر)
Ac it tox itey götini yaleydi.
سگ گرسنه ماتحت سگ سیر را لیس می زند. احتیاج انسان را به چاپلوسی و تملق وتمام رذایل وا می دارد.
آج توْوئق یوخیده بوغدئی گؤرر.( آج توْیوق یوخیدا بوغدا گؤرر)
Ac toveq yuxidə buğdey gurər.
مرغ گرسنه در خواب گندم می بیند. شتر در خواب بیند پنبه دانه. آرزو برجوانان عار نیست.
آج دوْغرر، توْخ یئیر.( آج تیلیت لئیه ر، توْخ یئیه ر)
ac doğrar tox yeyar.
گرسنه تریت می کند وسیر می خورد. کارکردن خر وخوردن یابو.
آجده ایمان اوْلمز توْخده امان.(..........اوْلماز.........)
Acdə iman olməz toxdə əman.
از آدم گرسنه انتظار تقوی وایمان نداشته باش واز آدم سیر انتظار گذشت و فداکاری.
آج سن آجی یئی دئرمانده کی تاجی یئی
قره پیشی یی ا تینی یئ قرّی خاتئنئی گؤتنی یئ.
Acsən aci ye dermandəki taci ye qərə pişiyey ətini ye qərri xateney götini ye
اگر گرسنه‌ای، گرسنه را بخور خرمن آرد در آسیا را بخور . گوشت گربه سیاه را بخور کون پیرزتن را بخور
به شوخی به کسی که اظهار گرسنگی می کند می گویند.
آج قاتیق ایسته مز، یوخولی یاسدیق.
ac qatiq istəməz yuxuli yasdiq.
گرسنه خورش نمی خواهدو کسیکه خوابش می آید بالش. آدم گرسنه سنگ را هم می خورد.
آج قارین دوْیر آج گؤز دوْیمز.
ac qarin doyər ac göz doyməz.
شکم گرسنه سیر می شود ولی چشم گرسنه سیر نمی شود. گرسنه با نانی سیر است و حریص با جهانی گرسنه.
آج قارینیم ، دینج قولاغیم .
ac qarinim dinc qulaqim.
شکمم خالی وگرسنه ولی فکرم آسوده . هرکه بامش بیش برفش بیشتر . آسوده منم که خر ندارم از کاه و جوش خبر ندارم
آج قارینه اجی اه یران .( آج قارینا آجی آیران)
ac qarinə əcci əyran.
شکم خالی ودوغ تلخ ! وقتی نیاز کسی بر آورده می شود ولی نه به درستی گفته می شود.
آج قورتی اوْخشئیدی.( آج قوردو اوْخشاییر)
ac qurti oxşeydi.
مثل گرگ گرسنه است. آدم حریصی است.
آج کؤپی اؤزینی اصلانه وورر.(آج کؤپک اؤزونو اصلانه وورر)
ac köpəy özini əslanə vurər.
سگ گرسنه با شیر در می افتد. گرسنگی انسان را به انجام کارهای خطرناک وا می دارد.
آج گییره دی توْخ اوْسسوره دی .( آج گییریر، توْخ اوْسدورور)
ac gayirədi tox osserədi.
آدم گرسنه آروغ می زند وآدم سیر می گوزد. بیان تفاوت افراد سیر وگرسنه.
آج نن توْخئی آره سی بیر تیککه چؤره ی دی.(آج نان توْخین آراسی بیر تیکه چؤره کدی)
ac nən toxey arəsi bir tikkə çörəydi.
فاصله بین گرسنه وسیر تکه نانی بیش نیست.
آجئن نن چؤرت ووره دی اوْسسوراقی دیواری ییخه دی.( آجین نن موٌرگئل لئییر اوْسدوراقی دیواری ییخیر)
Acennən çurt vurədi osseraqi divari yixədi.
از گشنگی چرت می زند ولی گوزش دیوار را می خواباند. آدم خود بزرگ بینی است.
آجئی آندی آند اوْلمز.(آجین آندی آند اوْلماز)
acey andi and olməz.
به سوگند گرسنه اعتماد نکن. آدم گرسنه ایمان ندارد.
آجئی ایمانی یوْخدی .(آجین ایمانی یوْخدو)
acey imani yoxdi.
آدم گرسنه ایمان ندارد. گرسنه پایبند اصول اخلاقی و دینی نیست.
آجئی قارنی دوْیر گؤزی دوْیمز.(آجین قارنی دوْیار، گؤزو دوْیماز)
acey qarni doyər gözi doyməz.
حریص شکمش سیر می شود ولی چشمش نه..
آجین نن گؤزلری آلمه شفتلی دره دی.( آجین نن گؤزلری آلما شافتالی دریر )
acin nən gözlari almə şəftəli dərədi.
از فرط گرسنگی روده بزرگش روده کوچکش را می خورد. بی تاب شدن از گرسنگی.
آجی یم خودایی واردی.( آجیندا آلله سی وار)
Aciyəm xudayi vardi.
گرسنه هم خدائی دارد. خدا روزی رسان است.
آچدی صاندیقی، تؤکدی پامبیقی.
Açdi sandiği tökdi pambiği.
در صندوق را باز کرد و پنبه ها را بیرون ریخت. تمام اسرار را برملا کرد.
آچیق آغئز آج قا لمز .(آچیق آغیز آج قالماز)
Açiq ağiz ac qalməz.
دهان باز گرسنه نمی ماند. روزی هر کس می رسد. هر آنکس که دندان دهد نان دهد.
آچیلمئین سورفه نئی بیر عئیبی واردی.(آچلمئین سورفانین بیر عئیبی واردیر)
Açilmeyən surfə ney bir eybi vardi.
سفره باز نشده یک عیب دارد. تا کسی وارد میدان نشده و امتحان شایستگی خود را نداده است آبرو وخوشنامی خود را حفظ کرده است.
آچیلمئین سورفه نئی بیر عئیبی واردی، آچیلن سورفه نئی مینگ عئیبی.
(آچیلان سورفا نین بیر عئیبی وار، آچیلمئین سورفانین مینگ عئیبی)
Açilmeyən surfə ney bir eybi vardi açilən surfə ney ming eybi.
سفره نیفتاده یک عیب دارد، سفره افتاده هزار عیب.
تا وارد عمل نشده ای یک عیب متوجه تو است ولی به محض اینکه وارد عمل شدی هزاران عیب متوجه تو می شود.
آخار چئشمه یه گئتسه قوررور.
Axan çeşməyə getsə qurrur.
اگر سرِ چشمه جوشنده برود خشک می شود. قدم نا مبارکی دارد. قدم مبارک محمود چون به دریا رسد دود شود.!
آخار سووه دایانمه، هر دئیه نه اینانمه.
Axar suvə dayanmə hər deyənə inanmə.
به آب روان تکیه و اعتماد مکن وبر هر گفته ای اطمینان نداشته باش.
آختاران تا پار.
Axtaran tapar.
جوینده یابنده است. هر که جویا شد بیابد عاقبت . (مولوی )
آخ دئمتدی.( اخ دئمئییب)
Ax demətdi.
آخ نگفته . اصلاًنپخته وخام است.
آخوْند باشلممیش ......... خانئم باشله دی.( آخوْند باشلامامیش ......خانئم باشلادی)
Axond başləməmiş .......xanem başlədi.
هنوز آخوند شروع نکرده ...... خانم شروع کرد . وصف حال کسانی که هنوز آخوند روضه را شروع نکرده گریه را سر می دهند .
هنوز مطلبی کاملاً بیان نشده شخصی شروع به اظهار نظر می کند.
آدم آباد لیق سئور بایقوش خرابلیق.( آدام آبادلیق بیًه نر بایقوش خرابلیق)
Adəm abadliq suvər bayquş xərabliq.
آدم آبادانی را دوست دارد و جغد خرابه را.
آدم آبرویئنئی چؤره یی نی یئیدی.(آدام آبرویونون چؤره کینی یئییر)
Adəm abruyeney çörəyini yeydi.
آدم نان آبرویش را می خورد.
آدم آچیق اوٌ زه گله دی نه آچیق قاپییه .( آدام آچیق اوٌزه گلیر نه آچیق قاپی یا)
Adəm açiq üzə gələdi nə açiq qapiyə.
آدم به روی باز می آید نه درباز . اگر کسی به خانه کسی می رود بخاطر چهره خندان ومحبت اوست نه بخاطر درب بازش .
آدم آدم اتینی یئیه ر.
Adəm adəm ətini yeyər.
آدمیزاد گوشت آدمیزاد را خواهد خورد. قحطی عجیبی خواهد شد.
آدم آدمه بنزه ر.( آدام آداما بنزه ر)
Adəm adəmə banzər.
انسان هائی هستند که شبیه یکدیگرند.
آدم اؤز جانینی چوْخ ایستئیدی.( آدام اؤز جانینی چوْخ ایستیییر)
Adəm öz canini çox isteydi.
انسان جان خودرا خیلی دوست دارد.
آدم اؤز عیبینی گؤرمئیدی.( آدام اؤز عیبینی گؤرمیر)
Adəm öz eybini görmeydi.
آدمی به عیب خود ناآگاه است.
آدم اؤزینی تعریف ائتمز.( آدام اؤزینی تعریف ائله مز)
Adəm özini tarif etmaz.
انسان نباید خودرا تعریف کند.
آدم ایچینده ایته دی.( آدام ایچینده ایتیر)
Adəm icenda itədi.
آدم درونش گم می شود. محیط بزرگ وپیچ در پیچی است.
آدم ایچی گؤرمتدی.(آدام ایچی گؤرمئییب)
Adəm içi görmətdi.
در اجتماع بزرگ نشده است. بعلت کمی معاشرت با دیگران بی تجربه است. از قواعد اجتماعی اطلاعی ندارد.
آدم ایککی دفه اؤلمئیدی.(آدام ایکی دفه اؤلمیر)
Adəm ikki dəfə ölmeydi.
آدم دوبار نمی میرد. دنیا را زیاد سخت نگیرید.
آدم ایککی دفه دوٌ نیایه گلمئیدی.( آدم ایکی دفه دوٌنیایه گلمیر)
Adəm ikki dəfə dünyayə gəlmeydi .
آدم دو بار به دنیا نمی آید . دنیا را زیاد سخت نگیر. خوش باش وخوش بگذران. نیابد هیچ‌کس عمر دوباره .
آدم بیر قارئن نن چوْخ کی یوخیدی.
Adəm bir qaren nən çox ke yoxidi.
آدم یک شکم بیشتر که ندارد. حرص نزنید. هر کس به اندازه ای که لازم است بخورد، حرص نزنید.
آدم بیلمئیدی کیمئی سازی نن اوْینه سین.(آدم بیلمیر کیمین سازینا اوْیناسین)
Adəm bilmeydi kimey sazinən oynəsin.
آدمی نمی داند به ساز چه کسی برقصد. هر کسی دستوری می دهد.
آدم بیلمئیدی های سازی نن اوْینه سین.(آدام بیلمیر هانکی سازینا اؤیناسین)
Adəm bilmeydi hay sazeynən oynəsin.
آدم نمی داند به کدام سازش برقصد. هر لحظه تغییر عقیده می دهد.
آدم پوٌلی تاپه دی، پوٌ ل آدمی تاپمئیدی .(آدام پولی تاپیر، پول آدامی تاپمیر)
Adəm püli tapədi pül adəmi tapmeydi .
آدم پول را پیدا می کند نه پول آدم را . زبهر تو دولت ، نه تو بهر دولت (عنصری)
آدم تکین .(آدام تکین)
Adəm təkin .
مثل آدم، مؤدب است.
آدم چاقاسینه بیر دفه دئیدیلر.(آدام اوشاغینه بیر دفه دئییللر)
Adəm çaqasinə bir dəfə deydilər.
به بچه آدم یکبار می گویند نه هزار بار.
آدم سؤزین نن تانیله دی. (آدام سؤزین نن تانیلیر)
Adəm sözinnən tanilədi.
آدم از طریق سخنش شناخته می شود.
آدم عقلینی چاقانئی الینه وئرمئیدی.( آدام عقلینی اوشاغین الینه وئرمز)
Adəm əqlini çaqaney əlinə vermeydi.
آدم عقلش را دست بچه نمی دهد.
آدم قولاقدن چاغ اوْلر، حئیوان یئماقدن.(آدام قولاقدن چاغ اوْلار، حئیوان یئماقدان)
Adəm qolaqdən çaq olər heywan yemaqdən.
انسان از طریق گوش فربه می شودو حیوان از طریق خوردن. ( مراد افزایش اطلاعات و شعور است)
آدمی فربه شود از راه گوش حیوان فربه شود از راه نوش
آدم کیچئیی لیقدن بؤ هوٌی اوْله دی .(آدام بالاجالیقدن بویوٌک اوللار)
Adəm kiçey liqdən böhüy olədi .
انسان از کوچکی بزرگی و فروتنی را یاد می‌گیرد . برای رسیدن به مدارج بالا تحمل کوچکی کردن و حتی تحقیر هم لازم است.
آدم گئدر آد قا لر .(آدام گئدر آد قالار)
Adəm gedər ad qalər.
انسان می رود و نامی از او به یادگار می ما ند . نام نیکو گر بماند زادمی به کزو ماند سرای زر نگار
آدم گره ی آغزینه گؤره لوًقمه گؤترسین .(آدام گره ک آغزینین تناسوٌبوٌنه لوٌقما گؤتورسون)
Adəm gərəy ağzinə görə loqmə götərsin .
انسان باید به اندازه دهانش لقمه بردارد . بگیر لقمه که اندازه دهان باشد. آدم باید به اندازه دوکش پنبه بردارد.
آدم گؤزئنئی ائلئیینه چیخارتملی ده ییلدی.(آدام گؤزینینین قاباقینه چیخارتملی ده ییل)
Adəm göziney eleyinə çixartməli dəyildi.
نمی توان مقابل چشمان افراد آورد. توی سر و همسر نمی توان درش آورد.
معمولاً در مورد بچه ای که به دنیا می آید و بسیار ریز است کاربرد دارد.
آدم گره ی بیرماغینی هر دوٌ شییه سالمه سین.(آدام گره ک بارماغینی هر دئشیکه سالماسین)
Adəm gərəy birmağini hər düşiyə salməsin.
انسان نباید انگشتش را در هر سوراخی فرو کند. مرد به بهانه های مختلف متوصل نمی شود.
آدملیق آدم نن، خوْش ایس قئرمئزی گوٌلدن.(آداملیق آدام دان خوْش راییحه گؤلدن)
Adəmliq adəmnən xoş is qermezi güldən.
انسانیت از انسان و بوی خوش از گل سرخ مورد انتظار است.
آدملیق بازرده ساتیلمز.(آدملیق بازاردا ساتیلمز)
Adəmliq bazərdə satilməz.
انسانیت کالا نیست که در بازار معامله شود.
آدملیق پول نن دییلدی که بازار دن آله ی.(آداملیق پول نن دییل کی بازاردان آلاسان)
Adəmliq pulnən dəyeldi ke bazərdən aləy.
انسانیت به پول نیست که از بازار بخری. انسانیت خصیصه ای ذاتی و خانوادگی وخداداد است.
آدم نن بیر یاخچی لیق قاله دی بیر گنده لیق.(آدام نن بیر یاخشیلیق قالیر بیر پیسلیق)
Adəmnən bir yaxçiliq qalədi bir gəndəliq.
از انسان یک خوبی می ماند یک بدی.
آدم وار کی آدم لرئی نقشیدی، آدم وارکی حئیوان اون نن یاخچیدی.(.......یاخشیدی)
Adəm varki adəmlərey nəqşidi. Adəm varki heyvan onnən yaxçidi.
انسان هائی هستند که الگوی انسان های دیگرند وکسانی که حیوان بر آن ها برتری دارد.
آدمئ تانئ ین قورت یئسین.(آدامی تانئین قورد یئسین)
Adəme taneyan qurt yesin.
آدم را گرگ آشنا بخورد. وقتی در اداره ای آشنائی پیدا می شود و ارائه طریق می نماید بیان می شود.
آدمه سؤزی بیر ده فه دئیدیلر.(آداما سؤزو بیر دفه دئییللر)
Adəmə sözi bir dəfə deydilər.
حرف را یکبار به آدم می گویند. برای انتقال مطلب یکبار گفتن کافی است. اسب نجیب را یک تازیانه بس است.
آدمئ آد بزه مز آدی آدم بزه ر.(آداما آد زینت وئرمز، آدا آدام زینت وئرر)
Adəme ad bəzəməz adi adəm bəzər.
شهرت خانوادگی باعث شهرت فرد نمی گردد، خود انسان است که باعث می شود نامش جاودانه بماند.
گیرم پدر تو بود فاضل از فضل پدر تو را حاصل
آدمئ پالتر نن تانی مئیدیلر.(آدامی پالتارنن تانیمازلار)
Adəme paltərnən tani meydilər.
انسان را به لباس نمی شناسند. لباس نشان دهنده شخصیت افراد نیست.
آدمئ تانیماق اوْلمز.(آدامی تانیماز اوْلماز)
Adəme tanimaq olməz.
انسان شناختنی نیست. جهان انسان شد و انسان جهانی از این پیچیده تر نبود جهانی
آدمیزاد خام سوٌت ایچندی .(......سوٌد...........)
Adəmizad xam süt içəndi .
آدمیزاد شیر خام خورده است . انسان جایز الخطا است. آدمیان مورد اعتماد نیستند.
آدمیزاددن هرنه دئییی گلر.(آدامیزاددان هرنه دئسن گلر)
Adəmizaddən harnə deyəy gələr.
از آدمیزاد هر کاری بگوئی برمی آید. انسان عجیب الخلقه ای است.
آدمیزاد قنت سیز قوشدی .(آدامیزاد قانادسیز قوشدی)
Adəmizad qənətsiz qoşdi .
آدمیزاد مرغ بی بال وپر است. هر لحظه جائی است.
آدمیزاد گوٌل دن نازّئی، داش دن برکدی .(آدامیزاد گوٌلدن نازیک، داشدان برکدی)
Adəmizad güldən nazzey daşdən bərkdi .
آدمیزاد از گل نازک تر واز سنگ محکمتر است. آدم آه است ودم.
آدمیزادئی باشینه هر نه گلسه چکر.(آدمیزادین باشینا هر گله چکه)
Adəmizadey başinə hərnə gəlsə çəkər.
به سر انسان هرچه بیاید تحمل می کند. طاقت انسان زیاد است.
آدمیزادئی یئری اخئرده بیر قریش یئردی.
Adəmizadey yeri əxerdə bir qəriş yerdi.
آدمیزاد آخر جایش یک وجب جا است. هرچه داشته باشی آخرش مرگ است.
آدمئی آدی چیخینه گؤزی چیخسین.
Adəmey adi cixənə gözi cixsin.
آدم کور بشود بهتر از آنکه بد نام بشود. مرگ انسان به از بدنامی اوست.
آدمئی اؤز قورری چؤره یی خلقئی پلووین نن یاخچیدی.
(آدامین اؤز قوری چؤره کی آیریلارین پلوْوین نن یاخشیدی)
Adəmey öz qurri çörəyi xəlqey pelovin nən yaxçidi.
نان خشک وخالی آدم بهتر از پلو دیگران است. بخاطر شکم زیر بار منت دیگران رفتن خطاست.
آدمئی اوٌ زی ات دندی.(آدامین....................)
Adəmey özi ətdəndi.
صورت آدم از گوشت است. مراد اینکه حجب وحیا در خمیره وجود آدمی است.
آدمئی توٌکی سیخ سیخ اوْله دی.(آدامین توٌکی سیخ سیخ اوْلور)
Adəmey tüki six six olədi.
موی انسان سیخ سیخ می شود( از ترس یا تعجب)
آدمئی دیلی نن اوٌ ره یی گره ی بیر اوْلسون.(آدامین دیلی نن اؤره گی گره ک بیر اوْلسون)
Adəmey dilinən ürəyi gərəy bir olsun.
انسان باید سخن دل وزبانش یکی باشد . انسان نباید دو رنگ باشد.
آدمئیی روْزی سی الله نئی الینده دی.(آدامین روزی سی آلله نین الئنده دی)
Adəmey rozisi əllaney əlindədi.
روزی ا فراد دست خداست.
آدمئی عقلی ارخه دن گله دی.(آدامین عقلی دالدان گلیر)
Adəmey əqli ərxədən gələdi.
عقل آدم از پس می آید. انسان دیر فهم است.
آدمئی گؤزین نن توٌک چیخه ره دی.(آدامین گؤزین نن توک چیخریر)
Adəmey gözin nən tük çixərədi.
از چشم آدم مو در می آورد. بسیار پر رو است.
آدمئی یئره باخانین نن قوْرخ سووئی آخارین نن .(آدامین یئره باخانیندان قوْرخ، سویون آخاریندان)
Adəmey yerə baxanin nən qorx suvin axarin nən.
از آدم سر به زیر واز آب چکنده بترس. مترس از کسی که های وهو دارد بترس از کسی که سر به تو دارد
آدمئی نیکبت توتنده دؤوه اوٌستئنده ایت توتر.
Adəme nikbət tutəndə dövə üstendə it tutər.
وقتی بد بختی فرا می رسد شتر سوار را سگ می گزد.
آدمئی نیکبت توتنده دؤوه اوٌستئنده ایلان چاخر.
Adəme nikbət tutəndə dövə üştendə ilan çaxər.
وقتی بدبختی فرا می رسد شتر سوار را مار می گزد.
آدمئی نیکبت توتنده سوو دیشینی سیندیرر.
Adəme nikbət tutəndə su dişini sindirər.
وقتی نکبت وبدبختی فرا می رسد آب دندان آدم را می شکند.
آدی آدلی اوْلسون.
Adi adli olsun.
نامش پر آوازه گردد. معمولاًهنگام نامگذاری کودکان بیان می شود.
آدی اؤزئن نن بؤهوٌیدی.( آدی اؤزین نن بوٌیوٌکدی)
Adi özen nən böhüydi.
نامش بیشتر از خودش کاربرد دارد. بیش از واقع بودن شهرت کسی .(آدئیه دونئم قره خان به ی)
آدئی ایتسین. (آدین ایتسین)
Adey itsin.
ای کاش نامت گم شود.(نفرین)
آدی ایت لرئی دفترینده یم یوْخدی.(آدی ایت لرین دفترینده ده یوْخدو)
Adi itlərey dəftərindəyəm yoxdi.
نامش در فهرست سگان هم نیست. آدم بی ارزشی است.
آدی بللی دی.(......... بللیدیر)
Adi bəllidi.
مشهور است ونامش سر زبان ها.
آدئی چیخه نه گؤزئی چیخسین .(آدین چیخنه گؤزین چیخسین)
Adey çixənə gözey çixsin.
بجای این که اسمت دربیاید ومشهور شوی بهتر است چشمت در بیاید . در گمنامی بودن بهتر است.
آدی گؤتینی ییرته دی.(آدی گؤتونو ییرتیر)
Adi götini yirtədi.
نامش باعث بدبختی اوست.
آدی منئی دادی سنئی .(آدی منیم، دادی سنین)
Adi məney dadi səney.
به نام من ولی به کام تو. زحمتش را من کشیدم ولذتش را تو بردی.
آدین نه دی ؟ رشید. بیرنیی دئی بیرنی ائشید.
Adin nədi ?rəşid. birni de birni eşid.
نامت چیست ؟ رشید یکی بگویکی بشنو. به افراد پر حرف ووراج می گویند تا بدانند که به دیگران هم مجال سخن گفتن بدهند.
آدینی دئمه قوْی جیبئمه.
adini dema qoy cibema.
اسمش را نگو بگذار تو جیبم. افرادی به شوخی از چیزخاصی خوششان نمی آید( ولی در درون علاقه زیادی به آن دارند میگویند..........)
آدی وار اؤزی یوْخ.
Adi var özi yox.
نامش هست وخودش نیست. وجود خارجی ندارد.
آدئیه دؤنئم قره خان به ی (بیک).(آدووه قوربان اوْلوم قره خان به ی)
Adiyə dönem qərəxan bəy.
بقربان نامت قره خان بیک. کسی که نامش بیشتر از خودش کاربرد دارد.
( قره خان بیک شخصی سیه چرده با وزن بسیار کم ساکن نوخندان بوده ولی دارای سفره ای بازو چهره ای گشاده ،وبه ترکمن هائی که بعلت قحطی از آنطرف مرز برای تهیه آذوقه می آمدند کمک فراوان کرده واز آنان پذیرائی می نمودلذا معروفیت زیادی بین طوائف مختلف آنان داشته ودررابطه با او داستان های زیادی بین مردم گفته می شده مخصوصاً.در باره عدم تناسب بزرگی نام او و هیکل ریز و چهره سیاهش.)
آرام آتئی یامان تپیشی واردی .(آرام آتین یامان تپی یی اوْلار)
Aram atey yaman təpişi vardi.
اسب آرام لگد های سختی دارد . به سکوت من توجه نکن روی دیگر و شلوغی هم دارم .
آرپه اکن بوغدئی ییغمز.(آرپا اکن بوغدا ییغماز)
Arpə əkən buğdey yiğməz.
کسیکه جو می کارد گندم درو نمی کند. پاداش اعمال خیر و جزای اعمال شر خود را هر کسی می بیند.
آرپه چؤره یی تورش اه یران آدین نئمه دی خانلر خان.(آرپا چؤره ک تورش آیران، آدین نه دی خانلرخان)
Arpə çurəyi turş əyran adey nemədi xanlərxan.
عنوانش خان است و خوراکش نان جو ودوغ. ظاهری آراسته ولی باطنی نا متناسب دارد.
آرپه نی ایته وئره دی سوٌ مه یی آته.(آرپانی ایته وئریر، سوٌموٌکی آتا)
Arpəni itə verədi suməyi atə.
جورا به سگ می دهد و استخوان را به اسب. خلاف عرف واصول کار می کند. کارها را با توجه به شایستگی افراد بین آنها تقسیم نمی کند.
آرپه نئی دنه سی قیزیلدی سامانی گوٌموٌش.
Arpəney dənəsi qizildi samani gümüş.
ارزش دانه جو مانند طلاست وکاهش مثل نقره. منظور اینکه ارزش کاه برای کشاورز کمتر از جو نیست.
آرتئق خرج اؤوی ییخر.
Arteq xərc övi yixər.
اسراف خانه بر باد ده است.
آرتئق خرج کیشی نئی اؤوینی ییخر.(آرتیق خرج کیشینین اؤوینی ییخار)
Arteq xərc kişiney öveni yixər.
خرج زیادی خانه مرد را خراب می کند. در خرج اسراف نکنید.
آرتئق طمع اؤو ییخر.(آرتیق تاماه اؤ ییخار)
Arteq təmə öv yixər.
طمع زیاد باعث خانه خرابی و جوانمرگی می شود.
آرتئق طمع باش یارر.(ارتیق تاماه باش یارار)
Artiq təmə baş yarər.
طمع زیاد باعث درگیری ودر نتیجه باعث شکستگی سر می گردد.
آررئخ اتدن شوْربه اوْلمز.(آریق اتدن شوْربا اوْماز)
Arrex ətdən şorbə olməz.
از گوشت لاغر آبگوشت خوبی تهیه نمی شود. کالای ارزان مرغوبیت نخواهد داشت.
آررئخ ائششه ییی مکم تپیشی واردی.(آریق ائشکین مؤحکم تپی یی وار)
Arrex eşşəyiy məkəm təpişi vardi.
خر لاغر لگد محکمتر می زند. تحمل ضربه هائی که انسان از افراد پست می بیند سخت است.
آرزو میز اوًزون عمریمیز قیسقه.(ایستکدیگیمیز چوخ عمروموز قیسا)
Arezumiz uzun omrimiz qesqə.
آرزوهایمان بلند وعمرمان کوتاه است.
آره خلوت توٌ لکوٌ بای.(آرا.................)
Arə xəlvət tülkü bay.
میدان خالی از حریف است وروباه خود را یکه تاز میدان می داند.
آره ده یئماق قئراقده گزماق.(آرادا یئمک، قیراقداگزمک)
Arədə yemaq qiraqdə gəzmaq.
مفتخور بودن. بدون تحمل رنج وزحمت سود بردن.
آره ده یئیدی قیراقده گزه دی.(آراده یئییر قیراقدا گزیر)
Arədə yeydi qiraqdə gəzədi.
میانه خور است و کناره گرد. کلاش عجیبی است. هنگام خوردن در میان است و وقت کار کردن دور از دیگران در گردش وتفریح است.
آره سؤزی اؤو ییخر.(آرا............)
Arə sözi öv yixər.
سخنِ سخن چینان خانمان بر انداز است.
آره قاریشدی مذهب ایتدی.(آرا قاریشیب مذهب ایتیب)
Arə qarişdi məzhəb itdi.
اوضاع آشفته شد ومذهب از میان رفت. کی به کیه.
آره لری شکر آب اولیتدی.(آرالاری سوْیوق اوْلوب)
Arələri şəkər ab olitdi.
بینشان شکر آب شده است. از هم دلخور هستند.
آره لرین نن قیل کئچمئیدی.(آرالارین نن قیل کئچمیر)
Arə lərinən qil keçmeydi.
موئی درمیانشان نمی گنجد. بسیار صمیمی هستند.
آره لیق سؤزی اؤو ییخر.
Arəliq sözi öv yixar.
حرف بین مردم خانه خراب می کند. به حرف این وآن گوش نکنید و زندگی خود را بکنید.
آره لیق مالی آره ده یئییلر.( آرالیق مالی آراده یئییلار)
Arəliq mali arədə yeyilər.
مال شریکی بی رویه خرج می شود و از بین می رود.
آره ییزه ایتئی پوْخی.(آراووزه ایتین پوْخو)
Arəyizə itey poxi.
فضله سگ به میانتان ، باهم بخورید، مراد: چرا دعوا می کنید.
آزاری قارئنچه یه یم یئتشمئیدی.(آزاری قاریشقا یا ده یئتیشمیر)
Azari qarençəyəyəm yeteşmeydi.
آزارش به مورچه هم نمی رسد، آدم بی آزاری است.
آز اوْ لسون ناز اوْ لسون .
Az olsun naz olsun.
اندک باشد و ناز باشد. کمیت مهم نیست، کیفیت مهم است.
آز ایشدن چوْخ ایش بیتر.
Az işdən çox iş bitər.
از اعمال وکردار کوچک وناشایسته عکس العمل های بزرگی ایجاد می شود.
آز ایشدن چوْخ ایش تورر.( آز اشدن چوْخ ایش دورار)
Az işdən çox iş turər.
از کارهای کوچک و جزئی کارهای بزرگ بپا خیزد. حرف کوچکی ممکن است باعث فتنه بزرگی بشود.
آز بیلن آز چکر.
Az bilən az çəkər.
کسیکه کم می داند مشکلات کمتری هم دارد. آسوده منم که خر ندارم. هرکه بامش بیش حرفش بیشتر.
آز بیلن چوْخ دانیشر.(آز بیلن چوْخ دانیشار)
Az bilən çox danişər.
نادان بسیار حرف می زند.(دانا کم حرف می شود)
آز چوْخئی یانی نه گئده دی.(آز چوْخین یانی نه گئدر)
Az çoxey yaninə gedədi.
کم به روی زیاد می رود. جزء تابع کل است. معمولاًسود به طرف سرمایه های کلان می رود.
آز دانیش چوْخ قولاق وئر.
Az daniş çox qulaq ver.
کم حرف بزن و بسیار گوش فراده.
آز دا نیش ناز دا نیش .
Az daniş naz daniş.
کم گوی وگزیده گوی چون در.
آز گل قیزیم، ناز گل قیزیم.
Az gəl qizim naz gəl qizim.
سنگین برو سنگین بیا. به خانه اطرافیان کمتر برو تا احترامت محفوظ بماند.
آز وارئیدی آز یئی چوْخ وارئیدی چوْخ.( آز واریندی آز یئی چوْخ واریندی چوْخ)
Az vareydi az ye çox vareydi çox.
کم داری کم بخور زیاد داری زیاد بخور. پایت را به اندازه گلیمت دراز کن.
آز واریدی آج آدم، بیری یم دوٌشدی باجه دن.(آز واریدی آج آدام، بیری ده دوٌشدو باجادان)
Az varidi ac adəm biriyəm düşdi bacədən.
مزاحم کم بود که یکی هم اضافه شد . کم بود جن و پری یکی هم از دیوار پرید وآمد.
آز ه قانمئیه ن چوْخه یئتیشمز.(آزا قانئع اوْلمایان چوْخا یئتیشمز)
Azə qanmeyən çoxə yetişməz.
کسی که به کم قانع نباشد به مال وثروت نمی رسد.
آزیدی آریق- اوروق بیری یم گلدی بوینو ووروق.(آزیدی آروق اوروق بیریده گلدی بوینو ووروق)
Azidi ariq uruq biriyəm gəldi buynu vuruq.
کم بود از این بیچاره ها وبیکاره ها یکی هم از راه رسید.
آز یئی اؤزی چین بیر نوْکر توت.
Az ye özeyçin bir nokər tut.
یک نان کمتر بخور برای خودت نوکر بگیر. انجام کارهایت را از دیگران مخواه.
آز یئی همیشه یئی.
Az ye həmişa ye.
کم بخور همیشه بخور.
آز یئینده کوٌسر چوْخ یئینده قوٌسر.
Az yeyəndə küsər çox yeyəndə qüsər.
وقتی کم می خورد قهر می کند ووقتی زیاد می خورد استفراق می کند. حال و وضع یکنواختی ندارد.
آستاجه اوٌستا جه.(آستاجا اوٌستاجا)
Astəcə üstəcə.
آهسته ولی ماهرانه. کاررا آهسته ولی ماهرانه انجام دادن بهتر است.
آستا قاچن نامرد دی.(آستا قاچان نامرددی)
Asta qaçən namərddi.
کسیکه یواش بدود نامرد است. کودکان در بازی برای تهییج یکدیگر می گویند. به مزاح در زمان فرار از مقابل دشمن هم گفته می شود.
آستا گئدن یوْرولمز.
Asta gedən yorulməz.
آنکه آهسته رود خسته ودر مانده نمی شود. رهرو آن نیست گهی تند و گهی خسته رود رهرو آنست که آهسته وپیوسته رود
آست وْ اوٌستئیی گؤرئپ بن.(........گؤرمیشم)
Asto üsteyi göripbən.
زیرو رویت را دیده ام . تورا خوب می شناسم خودت را تعریف نکن.
آسمانده آختارردیم یئرده تاپدیم.(آسمانده آختاراردیم یئرده تاپدیم)
Asmandə axtərərdim yerdə tapdim.
در آسمان ها به دنبالت می گشتم در زمین پیدایت کردم. جستجو کردن مطلوبی که در دسترس است در جائی دورتر.
آسمان نن بؤرک یاغسه بیری بیزئی باشیمیزه دوٌشمز .(آسمان نن بؤرک یاغسا بیری بیزیم باشیمیزه دوٌشمز)
Asman nən börk yağsə biri bizey başimizə düşməz.
اگر از آسمان کلاه ببارد یکی به سر ما نخواهد افتاد . آدم بد شانسی هستم. الهی بخت برگردد از این طالع که من دارم.
آسمان دوٌ شیلیتدی.(آسمان دوٌشیلیب)
Asmân düşiletdi.
آسمان سوراخ شده. وقتی باران زیاد می بارد می گویند.
آسمان نن اوْت یاغه دی.
Asman nən ot yağədi.
از آسمان آتش می بارد. هوا بسیار گرم است.
آسمانئ یئری بیر بیره باغلئیدی.(آسمانی یئری بیر بیره باغلاییر)
Asmane yeri birbirə bağleydi.
زمین وآسمان را به هم می بندد. به هر طریق ممکن می خواهد حرفش را به کرسی بنشاند.
آسمانئ، یئری، بیر بیره تیکه دی.(آسمانی یئری بیربیره تیکیر)
Asmane yeri birbirə tikədi.
زمین وآسمان را به هم می دوزد. خودرا به هر دری می زند که به مقصود برسد.
آسمان یئره گلمئیدی .(آسمان یئره گلمیر)
Asman yerə gəlmeydi.
آسمان به زمین نمی آید . اگر این کاررا برای من انجام دهی کار عظیمی نکرده ای.
آسمانئی گؤتئن نن دوٌشیپدی.(آسمانین گؤتین نن دوٌشیب)
asmaney göten nən düşepdi.
از ماتحت آسمان افتاده است . خودرا بزرگتراز آنچه هست می پندارد.
آشّاغه ده اوْتورمئیدی یوخاری ده یئرتاپمئیدی .(آشاغی ده اوْتورمور، یوخاریده یئر تاپمیر)
Aşşağadə oturmeydi yuxaridə yer tapmeydi.
پایین مجلس نمی نشیند در صدر هم جا پیدا نمی کند . صدر مجلس جایش نیست.
آشّاغایه توفلئیئم سققلدی یوخارییه سیبیلدی.(آشاغییه توٌپوٌروٌک آتئم ساققالدی یوخاییه بیغدی)
Aşşaqayə tufleyem səqqəldi yuxariyə sibildi.
پائین تف کنم ریش است بالا تف کنم سبیل.
در باره وضعیتی گفته می شودکه کسی در قضاوت بین دو تن از نزدیکان خود گیر کرده است.
آشپز کی ایککی اوْ لدی آش یا شوْر اوْ لر یا دوز سیز.(آشپزکی اکی اوْلدو آش یا شوْر اوْلر یا دوزسوز)
Aşpəz ke ikki oldi aş ya şor olər ya duzsiz.
آشپز که دو تا شد آش یا شور می شود یا بی نمک.
آش شوْدی کاسه شوْ.
Aş şodi kasə şo.
آش همان است و کاسه همان. اوضاع تغییری نکرده است.
آش قاپییه یوْلداش.
Aş qapiyə yoldaş.
آش تا دم در همراه است. آش غذای سبکی است زود هضم می شود.
آش قا لدی دلی یه .
Aş qaldi dəliyə.
درجائیکه غذا زیاد است وآدم پر خور و حریصی میدان دارشده است و به سرعت می خورد. میدان دست آدم کم عقلی افتاده است.
آشنا آشنا چیخدی اوْجاغئی باشینه .(آشنا آشنا چیخدی اوْجاقین باشینا)
Aşna aşna çixdi ocağey başinə.
در کمال نا آشنایی خود را آشنا جا زد و در صدر هم نشست . کنایه از آدم پررو.
آشی پیشدی.
Aşi pişdi.
گاوش زائید. مشکلی برایش پیش آمد.
آششیقینی اوْغئرلتدی.(آشیقینی اوْغیرلیییب)(ساققیزینی اوْغرلئییب)
Aşşeqini oğerlətdi.
قابش را دزدیده. فریبش داده است.
آشئی دوررو لوقو دنه نئی یوْخلوقون نندی.(آشین دورولوقو دنه نین یوخلوقون نندی)
Aşey durruluqu dənəney yoxluqunnəndi.
رقیق بودن آش از کمبود حبوبات است. خانه نشینی بی بی از بی چادری است.
آش یولداشی چوْخدی باش یولداشی یوْخدی.
Aş yuldaşi çoxdi baş yuldaşi yoxdi.
دوست نانی فراوان است و دوست جانی و صمیمی کم.
آش یئمه میش آغزیمیز یا ندی .
Aş yeməmiş ağzimiz yandi.
آش نخورده ودهن سوخته. کار بدی نکرده ام ولی مجازات شدم.
آغ آت آرپه یئمئیدی؟(آغ آت آرپا یئمیر؟)
Ağ at arpə yemeydi?
مگر اسب سفید جو نمی خورد؟ مگر زن مسن شوهر نمی خواهد
آغا بالا سر یوْخومدی.
Ağa balasər yoxumdi.
آقا بالا سر ندارم. خودم ارباب و آقای خودم هستم..
آغاران باشی، ییغلئین گؤزی قه یم ائده بیلمئی سن.(آغاران باشی، آغلئین گؤزی گیزلته بیلمیسن)
Ağarən başi yiğleyən gözi qəym edə bilmeysən.
موی سفید و چشم گریان را نمی توان پنهان کرد.
آغ اوٌزه قره خال زینت دی، قره اوٌزه آغ خال نیکبت دی.
Ağ üzə qərə xal zinətdi qərə özə ağ xal nikbətdi.
خال سیاه بر صورت سفید زیبنده و زیباست ولی خال سفید بر صورت سیاه بدبختی و نکبت است.
آغ پول قره گوٌن چیندی. (آغ پول قره گوٌنین دردینه ده ییر)
Ağ pul qərə gün çindi.
پول سفید برای روز سیاه است. پول وثروت را برای روز مبادا، روز گرفتاری و بیماری و احتیاج نگه می دارند.
آغ توٌکدن خجا لت چک .
Ağ tükdən xecalət çək.
از موی سفید خجالت بکش . حرمت پیران را نگهدار.
آغ توٌکئی نن خجا لت چک .
Ağ tükey nən xecalət çək.
از موی سفیدت خجالت بکش . وقتی آدم مسنی کاری که در شأن او نیست انجام می دهد می گویند.
آغدن قره یه ال وور مئیدی .( آغدان قره یه ال وورمور)
Ağdən qərəyə əl vurmeydi.
دست به سیاه و سفید نمی زند. آدم تنبلی است.
آغدن قره یه بیر ذات دئمپ بن.
Ağdən qərəyə bir zat deməpbən.
از سفید تا سیاه چیزی نگفته ام. سخنی نگفته ام که باعث ناراحتی اش بشود.
آغریقی گئتسین چیششی گِئتمسین.(آغریقی گئتسین شیشی گئتمسین)
Ağriqi getsin çişşi getməsin.
دردش برود بادش نرود . آلت مردی را زنبور گزیده بود او از درد فریاد می کشید و زنش می گفت:...................
آغری مئیه ن باشه دستمال باغله مئیدیلر .( اغری مئین باشا دستمال باغلامازلار)
Ağrimeyən başə dəstmal bağlə meydilər.
سری را که درد نمی کند دستمال نمی بندند . میفکن بر سر بی درد خود زفت .
در موضوعی که به تو مربوط نیست دخالت نکن و برای خودت درد سر درست نکن.
آغری مئین باشئیی آغریتمه.
Ağritmeyən başiyi ağritmə.
سر بی درد خودت را به درد نیاور.در کاری که به تو مربوط نیست دخالت نکن.
آغئز آچه دی.(آغیز آچیر)
Ağez açədi.
دهن باز می کند. دهنک می زند (موقع مردن حیوانات بیان می شود.)
آغئز اوْخوماق.
Ağez oxumaq.
دهن خواندن. فکر طرف را خواندن. به آواز خواندن هم می گویند.
آغئزدن دوٌشدی .(آغیزدان دوٌشدو)
Ağezdən düşdi .
از ذهن افتاد. غذا سرد شد.
آغزئن نن اوْت چیخه دی.( آغزین نان اوْت چیخیر)
Ağzin nən ot çixədi.
از دهنش آتش خارج می شود.یقه همه را می گیرد.
آغزه باخاندی.(آغیزا باخاندی)
Ağzə baxandi.
به دهن دیگران نگاه می کند. چیزی از خود ندارد و آدم دهن بینی است.
آغزئیده اون وا؟(آغزیندا اون وار؟)
Ağzeydə un va?
مگر در دهانت آرد داری؟ چرا سکوت کرده ای؟
آغزی نئی سووی قورریتدی.(آغزینین سویو قورویوب)
Ağziney suvi qurretdi.
آب دهانش خشک شده است. خیلی حرف زده و آب دهانش خشک شده است.
آغئز یاندیرن آش دییلدی.(آغیز یاندیران آش دییل)
Ağez yandirən aş dəyildi.
آش دهن سوزی نیست. ارزش چندانی ندارد.
آغئز یا ندیرن آشی گؤز تا نیر.(آغیز یاندیران آشی گؤز تانی ییر)
Ağiz yandirən aşi göz tanir.
آشی که دهان را می سوزاند دهان تشخیص می دهد.مسئله خطر ناک را عقل تشخیص می دهد.
آغزی بورنونی نی بیر بیری نه قاریشدیردی.(آغیز بورنونو بیربیرینه قاریشدیریب)
Ağiz burnini bir birinə qarişdiritdi.
خون دماغ ودهنش را به هم مخلوط کرد.آنچنان زد که دک وپوزش داغون شد.
آغزی بئمزه دی .
Ağzi beməzədi.
دها نش بی مزه است . به زنانی که ویار دارند می گویند، ویا به زنانی که احساس می کنند حامله شده اند.
آغزی سوتئی ایسسینی وئره دی .(آغزی سوتین ای یینی وئریر)
Ağzi sutey issini verədi.
دهانش بوی شیر می دهد . تجربه چندانی ندارد.
آغزی گوٌلماقدن ییغیشمئیدی.(آغزی گوٌلماقدن ییغیشمیر)
Ağzi gülmaqdən yiğişmeydi.
دهانش از خنده جمع نمی شود. زیاد می خندد.
آغزیمه توْرپاق. یا آغزییه توْرپاق.( آغزووا توْرپاق)
Ağziyə torpaq.
خاک به دهنم یا خاک به دهنت. وقتی از مصیبتی صحبت می کنند و نمی خواهند مخاطب به آن دچار شود می گویند.
آغزیمی ایسلتدیلر.(آغزیمی ایسلیییپلر)
Ağzimi islətdilər.
دهانم را بوئیده اند. دندان هایم راشمرده ومرا امتحان کرده اند. فکر مرا خوانده اند.
آغزیمه آش قوْی دالیمه داش قوْی.
Ağzimə aş qoy dalimə daş qoy.
غذای مناسبی به من بده در مقابل در پشتم برایت سنگ حمل می کنم.
آغزینده دیش قالمتدی.(آغزیندا دیش قالمئییب)
Ağzində diş qalmətdi.
در دهانش دندان نمانده. زوارش در رفته.
آغزینده سؤز قا لمئیدی .(آغزیندا سؤز قالمیر)
Ağzində söz qalmeydi.
حرف تو دهانش نمی ماند. دهن لق است. راز دار نیست.
آ غزی نن چیخن یخه یی توتر .(آغئزون نن چیخان یخه وو توتر)
Ağzey nən çixən yəxəyi tutər.
آنچه که از دهانت خارج می شود یقه خودت را می گیرد .
فتنه سخنان فتنه انگیز نصیب خود گوینده می شود. نفرین کردن به دیگران امر درستی نیست.
اگر برای دیگران خیر بخواهی به تو خیر می رسد واگر شر آرزو کنی شر به تو خواهد رسید.
آغزین نن سوتئی ایسسی گله دی.(آغزین نن سودون اییی گلیر)
Ağzin nən sutey issi gələdi.
دهانش بوی شیر می دهد. هنوز بچه است.
آغزینه آغئز وئرمه.(آغزینه آغیز وئرمه)
Ağzinə ağiz vermə.
حرف تو دهنش نگذار. با او مجادله وبحث مکن.
آغزینه سؤز وئرماق.
Ağzinə söz vermaq.
به دهان کسی حرف دادن. در دهان کسی حرف گذاشتن (تحریک کردن)
آغزینه گله نی دئدی.
Ağzinə gələni dedi.
آنچه به دهانش آمد گفت. سخنان نا شایست بسیار گفت.
آغزینی آچدی گؤزینی یومدی.
Ağzini açid gözini yumdi.
دهانش را باز کرد و چشمش را بست. پاچه می گیرد. خشمگین شد وهرچه فحش وناسزا بود گفت.
آغزینی پوْخ نن ایشلتدیلر .(آغزینی پوْخی اینان ایشلئییبلار)
Ağzini pox nən işlətdilər.
دهانش را با گُه ساخته اند . آدم بد دهنی است. فحاشی می کند.
آغزینی توته ی گؤتی نن دانیشر.(آغزینی توته سان گؤتی اینان دانیشار)
Ağzini tutəy götey nən danişər.
دهنش را بگیری با ماتحتش صحبت می کند. به آدم های پر حرف و یاوه گو می گویند.
آغزینی گنده سؤز نن یوغوریتدیلر.( آغزینی پیس سؤزینان یوغوروبدیلار)
Ağzini gəndə söznən yuğurətdilər.
دهانش را با حرف های زشت خمیر کرده اند. به آدم های بد زبان می گویند.
آغزی نئی چوفت وْ بستی یوْخدی.(آغزینین.................)
Ağziney çufto bəsti yoxdi.
دهنش چفت وبست ندارد. فرد هتاکی است.
آغزی نئی سووی نی یوته بیلمئیدی .(آغزینین سویونی یوته بیلمیر)
Ağziney suvini utəbilmeydi.
آب دهنش را نمی تواند قورت بدهد . آدم بی دست وپائی است.
آغزی نئی سووی آچیلئتدی.(آغزینین سویو آچیلیب)
Ağziney suvi açilitdi.
آب دهانش سرازیر شده. تمایل زیادی به این امر دارد..
آغزی نئی سووی یوْ له دوٌشیتدی.(آغزینین سویو یوْله دوٌشیب)
Ağziney suvi yulə düşitdi.
آب لب ولوچه اش راه افتاد. تمایل بیش از حد به چیزی نشان دادن.
آغزی نئی مززه سینی بیلماق.(آغزینین مزه سین بیلمک)
Ağziney məzzəsini bilmaq.
مزه دهن کسی را فهمیدن. فکر و نظر کسی را حدس زدن. به بعضی ها که دوست دارند غذاهای لذیذ بخورند نیز به طعنه می گویند.
آغزیم آچیق قالدی.
Ağzim açiq qaldi.
دهنم باز ماند . بسیار تعجب کردم. دهنم از تعجب باز ماند.
آغزئه یی آچی، اوْخوب بن .(آغزووو آچاسان اوْخومیشم)
Ağziyi açəy oxubbən.
تا دهان باز کنی منظورت را فهمیده ام.
آغزئه یی خئیر لیقه آچ.(آغزووو خئییر سؤزلره آچ)
Ağziyi xeyrliqə aç.
دهنت را به خیر باز کن. حرف های خوب بزن واز گفتن سخنان زشت بپرهیز.
آغزئه یی گوٌلماقه ،گؤتئیی اوْسسور ماقه آموخته ائتمه .(آغئزووو گؤلمکه، گؤتووو اوسورمکه داداندیرمه)
Ağziyi gülmaqə göteyi ossermaqə amuxtə etmə.
دهنت را به خنده وکونت را به گوزیدن عادت مده . سعی کن آدم سنگین وباوقاری باشی.
آغزی یاریق ایتی اوخشئیدی .( آغزی جیریق ایته اوْخشار)
Ağzi yariq iti oxşeydi.
سگ دهن دریده را می ماند . آدم نا سزا گویی است.
آغزییه گؤره لوقمه گؤتر.(لوقمه وو آغزووین اندازه سی گوتور)
Ağziyə görə luqmə götər.
به اندازه دهانت لقمه بردار. پارا به اندازه گلیمت دراز کن.
آغسئین اوْغلاق تکه اوْلمس.(آغسئین اوْغلاق تکه اوْلماز.)
Ağseyən oğlaq təkə olməs.
بزغاله چلاق بز پیشاهنگ نخواهد شد. فرزند آدم عقب افتاده رهبر مردم نخواهد شد.
آغ قوْیون ،قره قوْیون ،آللیمی هایئرده قوْیوم .(.........هاردا...........)
Ağ qoyun qərə qoyun allimi hayerdə qoyum.
گوسفند سفید ،گوسفند سیاه ،پیشانی ام را کجا بگذارم . نمازرا بی توجه وبا عجله خواندن.
آغ کؤینه ی نن گلیبدی ،کفن نن گئدر .
Aq köynəy nən gəlibdi kəfən nən gedər.
با پیراهن سفید آمده وبا کفن خواهدرفت .به دخترانی که به خانه بخت می روند می گویند.
آغ کؤینه یه قره یاماق.(آغ کؤینکه که قره یاماق)
Ağ köynəyə qərə yamaq.
پیراهن سفیدو وصله سیاه. وصله سیاه زیبنده پیراهن سفید نیست. تهمت های ناشایست و ناروا در خور انسان های آبرومند نیست.
آغ گؤت قره گؤت سودن کئچنده بیلینر.
Ağ göt qərə göt sudən keçəndə bilinər.
کَفَََل سفید و کَفَل سیاه هنگام عبور از رودخانه مشخص می شود. وقت امتحان است که خوبی ها وبدی ها خود را می نمایانند.
آغ گؤته قره یاماق .
Ağ götə qərə yamaq.
کون سفید ووصله سیاه. کنایه از وصله ناجور . در کنار هم بودن دو شخص نامتناسب.
آغ گوٌ ن آغارتر ، قره گوٌن قرلتر .(آغ گوٌن آغارتار، قره گوٌن قارالتار)
Ağ gün ağartar qərə gün qərəltər.
روزگار خوب انسان را سر حال می کند و روزگار سیاه انسان را سیاه و بیچاره می کند.
آغ گوٌن قره گوٌ نی یاددن چیخرر.( آغ گوٌن قره گوٌنی یاددان چیخارار)
Ağ gün qərə güni yad dən çixərər.
روز ِسفید روزِ سیاه را از یاد می برد. بارسیدن گشایش در کارها غمها فراموش می شود.
آغ نن قره نی فرق وئرمئیدی.(آغ اینان قره نی بیر بیردن فرق وئرمیر)
Ağ nən qərəni fərq vermeydi.
سفید و سیاه را از هم تشخیص نمی دهد.در جهل کامل به سر می برد.
آغیر اوْتور باتمان گل.
Ağir otur batman gəl.
اگر باوقار باشی و آبروی خود را حفظ کنی در نظر مردم محترمی.
آغیر داشییی یوٌ نگوٌل ائتمه .(آغیر داشووو یوٌنگوٌل ائله مه)
Ağir daşiyi üngül etmə.
سنگ وزینت را سبک مکن . پادر میاتی نکن چون طرف ممکن است به حرف تو توجه نکند و سنگ روی یخ شوی.
آغیر قازن گئج قه ینر.( آغیرقازان گئج قاینار)
Ağir qazən gec qəynər.
دیگ بزرگ دیر جوش می آید. انسان های بزرگ دیر عصبانی می شوند.
آغیر لیقینی یئر چکه دی روزی سینی خودای وئره دی.(آغیر لیقینی یئر چکیر، روْزی سیسین آلله وئریر)
Ağirliqini yer çəkədi rozisini xuday verədi.
سنگینی اش را زمین تحمل می کند و روزی اش را خدا می دهد. هر آنکس که دندات دهد نان دهد.
آغی قره دن فرق وئره دی .(آغی قارادان فرق وئریر)
Aği qərədən fərq verədi.
سفیدرا از سیاه تشخیص می دهد. چیزی سرش می شود.
آغی قره دن فرق وئرمئیدی .(آغی قارادان فرق وئرمیر)
Aği qərədən fərq vermeydi .
سفید را از سیاه تشخیص نمی دهد. چیزی نمی فهمد.
آغئی آدی واردی، قره نئی دادی .(آغین آدی وار قره نین دادی)
Ağey adi vardi qərəney dadi.
سفید اسم دارد، سیاه مزه . حالا که رسید به سبزه هرچه بگی می ارزه.
آفتافا گؤتر ماق .(آفتافا گؤترمک)
Aftafa götərmaq.
آفتابه برداشتن. کنایه از زیر قول زدن.
آفتافا گؤرمئین گؤت قورئل لئیدی .(..................قورقور ائدیر)
Aftafa görmeyən göt qurelleydi .
کونی که آفتابه ندیده قارو قور می کند . به افراد کودک صفت می گویند که هرچه را می بینند می خواهند.
(کنایه از آدم ندید وبدید، چنین آدمی وقتی به نوائی می رسد خودرا می بازد)
آفتافا له یه ن یئددی دست، شام و ناهار هئچ.
Aftafa ləyən yeddi dəst şamo nahar heç.
آفتابه لگن هفت دست شام ونهار هیچ. خدم وحشم فراوان است ولی نتیجه ای دیده نمی شود.
آفتافا نئی چؤرنه یئن نن گلن تکین .(آفتافانین لوله سین نن گلن تکین)
Aftafaney çörnəyen nən gələn takin .
مثل آبی که از لوله آفتابه می آید . مثلا : ........ خون از رگش بیرون می زد . آب چشمه به اندازه بود که از...............می آمد.
آلت و اوٌست قوْیمه دی.
Alto üst qoymədi.
زیرو رو نگذاشت. ناسزای بسیار زیادی گفت.
آلتی گوٌ نی بیر دروازه دن کچلْلر ، ایککی قیئن خاتینی یوْ .
Alti güni bir dərvazədən keçəllər ikki qəyen xatini yo.
شش هوو از یک دروازه رد می شوند دو جاری نه. رقابت وچشم وهم چشمی بین جاری ها از هوو ها بیشتر است.
آلتی آیلیق دوْغیلیتدی .(آلتی آیلیق دوْغولوب)
Alti ayliq doğilitdi.
شش ماهه زائیده شده. ششماهه به دنیا آمده است. آدم عجولی است.
آلتی آیلیق سن ؟
Alti ayliqsən ?
مگر شش ماهه به دنیا آمده ای ؟ چرا در کار ها عجله می کنی.
آلده یازیلن پوزئلمز .
Aldə yazilən puzelməz.
چیزی که در تقدیر انسان است عوض نمی شود.
آللی بش گوله نی اوْخشئیدی.(آلا اوکوز کیمی)
Alli bəş guləni oxşeydi.
به گوساله پیشانی سفید می ماند. همه او را می شناسند.
آللی داشه د ه ی دی.(آللی داشا ده ی دی )
Alli daşə dəydi.
سرش به سنگ خورد . متنبه شد.
آلما تکین اوْیناتملی .
Alma təkin oynatməli.
مانند سیب بازی دادنی است. در مورد دختران نو رسیده استفاده می شود.
آلماق نن وئرماق قاردشدیلر.(آلماق نن وئرمک قارداشدیلر)
Almaqnən vermaq qardəşdilər.
دادو ستد برادرند. یعنی بستان وبده.
آلماق یاخشیدی وئرماق قارئن آغریقی.
Almaq yaxşidi vermaq qaren ağriqi.
گرفتن خوبست وپس دادن شکم درد دارد. چرا از ادای دین طفره می روی.
آلمه نی آسمانه آتدئی تا یئره گلسین یا نصیب ویا قسمت.(آلمانی گویه آتدین تا یئره گلسین ...............)
Alməni asmanə atdey ta yerə gəlsin ya nəsibo ya qesmət.
از این ستون به آن ستون فرج است. امید وار باش به مرور ایام کار ها درست می شود.
آلن آلر وارلنر، ساتن ساتر یاللنر.(آلان آلار وارلانار، ساتان ساتار آللانار)
Alən alər varlənər satən satər yallənər.
خریدار می خرد صاحب کالا می شود و فروشنده می فروشد وکالای خود را از دست می دهد.
(بیشتر در مورد کالاهای مرغوب و عتیقه گفته می شود.)
آلنئی گؤزی ساتنئی الینده دی.(آلانین گؤزی ساتانین الینده دی)
Aləney gözi satəney əlindədi.
چشم خریدار به دست فروشنده است. هنگام خرید برای منظور نمودن تخفیف به فروشنده می گویند.
آله ایتدن چوْختر تانیله دی.(آلا ایتدن چوْختر تانیلیر)
Alə itdən çoxtər tanilədi.
از سگ پیشانی سفید بهتر شناخته می شود.از کفر ابلیس مشهور تر است.
آله گؤزیمه عاشیق ده ییلیدی.(آلا گؤزیمه عاشیق دییل)
Alə gözimə aşiq dəyildi.
عاشق چشم وابروی من نبود، چشم طمع به مال من دوخته بود.
آللئیده یازیلنی دییشدیره بیلمئیسن.(آللینده اوْلانی دییشه بیلمیسن)
Alleydə yaziləni dəyişdirə bilmeysən.
آنچه را که در پیشانی تو نوشته شده نمی توانی عوضش کنی. تقدیر را نمی شود کاری کرد.
آللئیده یازیلن پوزئلمز.(آلیندا یازیلان پوْزولماز)
Alleydə yazilən puzelməz.
آنچه در پیشانیت نوشته شده پاک نمی شود. آنچه برایت مقدر شده عوض نمی شود.
آند اوْلسئن مکه یه ، داغی گلئم تکه یه .(آند اوْلسون مکه یه داهی گلیم تکه یه)
And olsun məkəyə daği gəlem təkəyə.
قسم به خانه خدا که دیگر هوس بارداری نکنم . معمولا زنان در زمان تحمل مشکلات بارداری این مثل را به زبان می آورند .
(تکه یه گلماق = بروز میل جنسی در بز)
آنگلئیه ن بیر دفه گوٌلر آنگله مئیه ن ایککی دفه .(آنلایان بیر دفه گوٌلر، آنلامایان ایکی دفه)
Angleyən bir dəfə gülər angləmeyən ikki dəfə.
دانا یک مرتبه می خندد و نادان دوبار.
(دانا زود متوجه می شود می خندد ولی نادان یک بار با دانا می خندد ووقتی متوجه موضوع شد دوباره می خندد.)
آنگلئیه نه ایشاره، آنگلمئیه نه میناره.(آنلایانه ایشاره، آنلامایانا میناره)
Angleyənə işarə angləmeyənə minarə.
برای آدم دانا اشاره ای کافیست وبرای نادان مناره هم کفاف نمی کند.
آنگلئیه نه بیرسؤز بسدی.(آنلایانا بیر سؤز بسدی)
Angleyənə bir söz bəsdi.
عاقلان را اشاره ای کافیست. در خانه کس است یک حرف بس است.
آنگلئیه نه بیر سؤز بیر کیتابدی.(آنلایانا...........)
Angleyənə bir söz bir kitabdi.
برای کسی که می فهمد یک حرف یک کتاب است. در خانه کس است یک حرف بس است. عاقلان را اشاره ای کافیست.
آنگلئیه نه بیر کلمه سازدی، آنگلمئیه نه زورنه قابال آزدی.(آنلایانا.........، آنلامایانا.......)
Angleyənə bir kələmə sazdi angləmeyənə zurnə qabal azdi.
برای کسی که می فهمد یک کلمه حرف کافی است. و برای کسی که نمی فهمد دهل و سرنا هم بسنده نمی کند.
آواره گوْردی!
Avarə gordi.
سرگردان ونا امید است. از اینجا مانده واز آنجا رانده است.
آه بساط ده یوخیدی.
Ah bəsatdə yoxidi.
آه در بساط ندارد. در فقر مطلق زندگی می کند.
آه واریدی که ناله سی اوْلسون؟
Ah varidiki naləsi olsun.?
آه دارد که ناله داشته باشد؟ در کمال فقرو تنگدستی زندگی می کند.
آهی یوخدی ناله ی نن سودا ائتسین.(آهی یوْخدورکی ناله اینان سوْدا ائله سین)
Ahi yoxdi naləy nən soda etsin.
آه ندارد با ناله سودا کند. در فقر و تنگدستی زندگی می کند.
آی چیخر عالم گؤرر.(آی چیخار عالم گؤرر)
Ay çixər aləm görər.
ماه طلوع خواهد کرد و مردم خواهند دید. راز ها برملا شده و همه متوجه خواهند شد.
آیدن ایلدن بیر بازر ، اوْیه م اوٌ ره ییم آزر .(آیدن ایلدن بیر بازار، اوْده اوٌرکیم آزار)
Aydən ildən bir bazər oyəm ürəyim azər.
چیزی که مدت ها در آرزویش بوده ای را بدست می آوری تازه متوجه می شوی که چیز جالبی نبوده است.
آیدن ایلدن بیر ناماز اوْنییه م شیطان قوْیماز.(..........اوْنیده..........)
Aydən ildən bir namaz oniyəm şeytan qoymaz.
سالی ماهی یک نماز آنرا هم شیطان مانع می شود. سالی ماهی یک نماز آن هم با افکار شیطانی.
بعد از سالها شخصی می خواهد کار خیری انجام بدهد آن هم مانعی بر سر راهش ایجاد می شود.
آیری خلقئی سیکئی نن کوٌ ره کن اوله بیلمئی سن.(آیری خلقین سیکی نن کوٌره کن اوْله بیلمیسن)
Ayri xəlqey sikey nən kürəkən olə bilmeysən.
با مردی دیگران نمی توانی داماد شوی .به اشتهای دیگران نمی توان نان خورد. برای انجام کارهای مهم باید از خودت مایه بگذاری.
آیری سینئی آتینه مینن تئز دوٌ شر.(آیری سینسن.....................)
Ayri siney atinə minən tez düşər.
اگر اسب ِدیگری را سوار شوی زود پیاده خواهی شد. سعی کن متکی به خود باشی . ره نتوان یافت به پای کسان( نظامی)
آیری سینئی اوْتینه یانماق.(آیری سینین اوْتونه یانماق)
Ayrisiney otinə yanmaq.
به آتش دیگری سوختن. تاوان خطای دیگری دادن.
آیری سینئی اوْجاقینده گؤتینی ایسسئتماق .(آیریسینین اوْجاقیندا گؤتینی ایسئتمک)
Ayrisiney ocaqində götini issetmaq.
در اجاق دیگری ماتحت خود را گرم کردن. نوکری دیگران را کردن. چاپلوسی کردن.
آیری سینئی الی نن ایلان توتماق .(آیری سینین...........)
Ayri siney aley nən ilan tutmaq .
به دست دیگران مار گرفتن.
آیری سینئی اوْغلی اوْغول اوْلمز.(آیری سینین اوْغلو اوْغول اوْلماز)
Ayri siney oğli oğul olməz.
پسر غیر برایت پسر نخواهد شد.
آیری سینئی ایپئی نن چایه دوٌ شمه.(آیری سینین ایپی نن قویویا دوٌشمه)
Ayri siney ipey nən çayə düşmə.
با طناب دیگری به چاه مرو. به دیگران اعتماد نکن.
آیری سینئی دیوارین نن باخْسه ی دیوارئی نن باخللر.(آیری سینین دووارین نن باخسان، دووارین نن باخاللار)
Ayrisiney divarinnən baxsəy divarey nən baxəllər.
از دیوار دیگران نگاه نکن تا از دیوارت نگاه نکنند. پرده مردم مدر تا پرده ات ماند بجای.
به حریم خصوصی دیگران وارد مشو تا به حریمت وارد نشوند.
آیری سینئی کیسه سین نن حاتم بخش لیق ائده دی.(آیری سینین توْربا سین نن حاتم بخشلیق ائلیییر)
Ayrisiney kisə sinnən hatəm bəxşliq edədi.
از کیسه دیگران می بخشد. پول که از تو نیست حاتم طائی بشو. از مال دیگران بذل و بخشش می کند.
آیری لردن سنه دئیه ن سن نن آیری سینه دئیه ر.
Ayrilərdən sənə deyən sən nən ayrisinə deyər.
هرکه عیب دگران پیش تو آوردو شمرد بی گمان عیب تو با دگران خواهد گفت (سعدی)
آیری لیق اؤلیمدی.
Ayriliq ölimdi.
جدائی مرگ است .تحمل درد فراق بسیار سخت است.
آیه دئیدی سن چیخمه من چیخیب بن.(آیا دئییر سن چیخما، من چیخمیشم)
Ayə deydi sən çixmə mən çixibbən.
به ماه می گوید تو طلوع نکن من طلوع کرده ام . به آدم های واقعا خوشگل می گویند . به طعنه به آدم های بدقیافه نیز می گویند.
آی همیشه بولوتئی ارخه سینده قالمئیدی.(آی همیشه بولودون دالیندا قالماز)
Ay həmişə bulutey ərxəsində qalmeydi
ماه همیشه پشت ابر نمی ماند.بالاخره روزی حقایق روشن می شود.
آیئی اوْن بئشی قرنقولوق اوْلسه اوْن بئشی آیدین لیقدی.
(آیین اوْن بئشی قارانلیق اوْلسا، اوْن بئشی آیدین لیقدی)
Ayey onbeşi qərənquluq olsə onbeşi aydin liqdi.
اگر ماه پانزده شبش تاریک باشد پانزده شبش هم مهتابی و روشن است. غم وشادی با هم است.
منبع : بهاریــه
- جمعه, ۶ بهمن ۱۳۹۱، ۰۷:۱۶ ب.ظ
